Czy żołnierz zawodowy, który nie pełnił zawodowej służby wojskowej do 15 sierpnia przez co najmniej sześć miesięcy, podlega opiniowaniu służbowemu? Jakie warunki musi spełniać zdjęcie do teczki akt personalnych? Co de facto oznacza sformułowanie „poza kolejnością” w odniesieniu do korzystania z usług wojskowych placówek medycznych? Eksperci MON-u objaśniają.

Czy żołnierz zawodowy może podjąć pracę nad projektem badawczo-obronnym prowadzonym w uczelni wojskowej?

Żołnierz nie jest pracownikiem tej uczelni, a jego praca ma potrwać krócej niż miesiąc. Proszę o doprecyzowanie art. 335.
Ustawa o obronie ojczyzny w art. 335 określa, że żołnierzowi zawodowemu nie wolno podejmować pracy zarobkowej i prowadzić działalności gospodarczej na podstawie innego tytułu, jeżeli praca jest wykonywana przez okres dłuższy niż jeden miesiąc.
W przedstawionym pytaniu autor stwierdza, że nie będzie podejmował pracy na okres dłuższy niż jeden miesiąc. Jeśli dodatkowo spełni poniższe kryteria i jego praca:
a) nie będzie kolidowała z wykonywaniem zadań służbowych przez żołnierza,
b) wpłynie na podwyższenie jego kwalifikacji,
c) nie naruszy prestiżu żołnierza zawodowego,
a prowadzona działalność gospodarcza lub działalność podmiotu, u którego będzie świadczona praca, nie dotyczy wyrobów, o których mowa w przepisach w sprawie klasyfikacji wyrobów obronnych oraz dostaw, robót budowlanych i usług, przeznaczonych na zamówienie jednostek wojskowych, to nie będzie przesłanek uniemożliwiających podjęcie pracy wspomnianej przez autora pytania.

Czy żołnierz rezerwy aktywnej może przyjąć na stan mienie wojskowe (np. sprzęt teleinformatyczny) i być za nie odpowiedzialny finansowo? Czy są przepisy, które zabraniają takiej praktyki?

Tak, żołnierzowi aktywnej rezerwy można przydzielić mienie na stan na podobnych zasadach, jakie obowiązują żołnierzy zawodowych. Reguluje to rozporządzenie MON-u z 12 października 2023 roku w sprawie powierzania mienia żołnierzom, m.in. §§ 2 i 3. Powierzenie mienia żołnierzom oraz jego zdanie (zwrot) następują za pokwitowaniem, w którym określa się w szczególności rodzaj, ilość, stan (kategorię) oraz w miarę potrzeby indywidualne cechy mienia powierzonego żołnierzowi. Żołnierz, któremu powierzono mienie, zwraca je w terminie i w należytym stanie albo rozlicza się ze sposobu zużycia lub wydania tego mienia.
Odpowiedzialność finansową za powierzone mienie regulują zaś przepisy ustawy o obronie ojczyzny. Zgodnie z art. 493 żołnierz, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków służbowych ze swojej winy wyrządził szkodę w mieniu, o którym mowa w art. 191, ponosi odpowiedzialność majątkową w granicach rzeczywistej straty i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.

Jakie są wytyczne dotyczące zdjęcia do teczki akt personalnych żołnierza? Jaki wymiar powinno mieć zdjęcie, jak ma być ustawiony żołnierz i w jakim umundurowaniu musi być fotografowany?

Kwestię tę reguluje rozporządzenie ministra obrony narodowej z 25 marca 2024 roku w sprawie prowadzenia ewidencji wojskowej. Teczka akt personalnych zawiera fotografię bez nakrycia głowy, w mundurze wyjściowym, z widocznym aktualnym stopniem wojskowym, na jednolitym jasnym tle, o wymiarach 6 × 9 cm. Jeżeli żołnierzowi zawodowemu nie wydano munduru wyjściowego, wkleja się fotografię w mundurze polowym.
Żołnierz zawodowy dostarcza fotografię do organu prowadzącego teczkę akt personalnych nie później niż 14 dni od dnia mianowania na stopień wojskowy lub powołania do zawodowej służby wojskowej. Wymienione fotografie pozostawia się w teczce akt personalnych w przeznaczonej do tego celu kopercie.

Czy żeby przejść na emeryturę, muszę odrobić czas pracy, który otrzymałem jako dni wolne w związku z honorowym oddawaniem krwi? Na przykład jeżeli w ciągu 15 lat służby przez 40 dni byłem na wolnym udzielonym jako honorowemu krwiodawcy, to czy teraz muszę służyć 40 dni dłużej? Jakie przepisy regulują tę kwestię?

W omawianej sytuacji nie ma powodu, aby żołnierz musiał służyć o 40 dni dłużej.
Ustawa o obronie ojczyzny w art. 276 ust. 1 pkt 1 określa, że zwolnienie lekarskie obejmuje okres, w którym żołnierz zawodowy jest zwolniony od zajęć służbowych z powodu oddawania krwi lub jej składników w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi albo z powodu okresowego badania lekarskiego dawców krwi.

Do kogo podoficer WOT-u powinien złożyć wniosek o zwolnienie z zawodowej służby wojskowej?

Organami właściwymi do zwalniania z zawodowej służby wojskowej są organy właściwe do powoływania do służby. Rozkazy personalne o powołaniu do zawodowej służby wojskowej wydają zatem, w odniesieniu do stanowisk służbowych:
1. o stopniach etatowych pułkownika (komandora) i generałów (admirałów) – minister obrony narodowej;
2. w korpusie oficerów, o stopniach etatowych niewymienionych w pkt 1, oraz w korpusach podoficerów i szeregowych w jednostkach wojskowych niewymienionych w pkt 3 i 4 – kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr;
3. w korpusach podoficerów i szeregowych – szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dowódcy rodzajów sił zbrojnych, dowódcy wojsk, komendant główny Żandarmerii Wojskowej i dowódca Garnizonu Warszawa oraz szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w podległych jednostkach wojskowych;
4. w korpusie szeregowych – dowódca jednostki wojskowej zajmujący stanowisko służbowe zaszeregowane do stopnia etatowego co najmniej pułkownika (komandora), w podległych jednostkach wojskowych.

Czy żołnierze zawodowi mają pierwszeństwo przyjęcia w wojskowych placówkach medycznych? Proszę także o informacje, jakie kroki należy podjąć, aby wyegzekwować należne prawo.

Żołnierzom zawodowym przysługuje prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, udzielanych w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest minister obrony narodowej, który je także nadzoruje. Prawo to nie wpływa na uprawnienia innych świadczeniobiorców posiadających prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, wynikające z przepisów tej ustawy (art. 287 ustawy o obronie ojczyzny).
Dokumentem uprawniającym do korzystania poza kolejnością z prawa do świadczeń opieki zdrowotnej jest legitymacja służbowa stwierdzająca pełnienie zawodowej służby wojskowej, wydana przez właściwy organ.
Sformułowanie „poza kolejnością” nie oznacza, że żołnierz zgłaszający się do poradni, w której oczekuje spora liczba pacjentów, zostanie przyjęty poza kolejnością. Intencją ustawodawcy było to, aby w wojskowych placówkach medycznych żołnierz miał szybszy dostęp do różnych zabiegów, np. zabieg przegrody nosowej w ramach NFZ-etu. W praktyce średni czas oczekiwania na taki zabieg to dwa lata, w przypadku uprawnionych żołnierzy zaś np. miesiąc. Co do wyegzekwowania należnego prawa, należy na wstępie ustalić, czy zadający pytanie zrozumiał sformułowanie „poza kolejnością”. W praktyce może się bowiem okazać, że dana placówka medyczna wcale nie łamie prawa.

Od 15 sierpnia 2023 roku przebywałem na zwolnieniu lekarskim przez okres dłuższy niż sześć miesięcy. Mimo to zostałem zaopiniowany przez przełożonego. Czy ta ocena z opinii jest wiążąca oraz zgodna z prawem? Jakie są możliwości odwoławcze w takiej sytuacji?

Opiniowanie służbowe żołnierzy jest uregulowane w art. 127 ustawy o obronie ojczyzny oraz w rozporządzeniu ministra obrony narodowej z 25 marca 2024 roku w sprawie opiniowania służbowego żołnierzy. Zgodnie z ww. przepisami opiniowanie służbowe, w przypadku żołnierza zawodowego, przeprowadza się corocznie, w okresie od 15 sierpnia do 15 października.
Opiniowaniem obejmuje się tych żołnierzy zawodowych, którzy od dnia sporządzenia ostatniej opinii służbowej lub powołania do pełnienia zawodowej służby wojskowej do 15 sierpnia danego roku przez okres co najmniej sześciu miesięcy pełnili zawodową służbę wojskową i nie zaprzestali jej pełnienia w przypadkach, o których mowa w:
1) art. 228 ust. 1 pkt 11,
2) art. 284 ust. 1 lub art. 286 – w przypadku nieobecności przekraczającej okres sześciu miesięcy – ustawy z 11 marca 2022 roku o obronie ojczyzny, zwanej dalej „ustawą”.
Wskazane wyłączenia oznaczają, że żołnierz zawodowy, który nie pełnił zawodowej służby wojskowej do 15 sierpnia przez okres co najmniej sześciu miesięcy, nie podlega opiniowaniu służbowemu. Należy podkreślić, że do opiniowania służbowego nie stosuje się przepisów ustawy z 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego. Od opinii służbowej żołnierzowi przysługuje odwołanie do wyższego przełożonego. Opinia służbowa wydana wskutek odwołania jest ostateczna, chyba że żołnierz uzyskał ogólną ocenę niedostateczną. W takim przypadku może on wystąpić do dowódcy jednostki wojskowej z wnioskiem o zweryfikowanie tej opinii.
Jednocześnie zgodnie z art. 127 ust. 13 ustawy o obronie ojczyzny dowódca jednostki wojskowej może z urzędu lub na polecenie wyższego przełożonego uchylić albo zmienić każdą opinię służbową, jeżeli:
1) wyjdą na jaw okoliczności mające wpływ na to opiniowanie w trakcie przeprowadzania opiniowania, a nieznane opiniującemu;
2) nie było podstaw prawnych do wydania opinii służbowej;
3) opinia służbowa zawiera oczywiste błędy lub omyłki.
Od decyzji wydanej na skutek powyższego postępowania przysługuje także odwołanie.
Powyżej zostały przedstawione wszystkie możliwości odwoławcze, które mogą przysługiwać zainteresowanemu zgodnie z przepisami ustawy.