moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Odeszła „Dewajtis”

Uczestniczka Powstania Warszawskiego, harcerka, łączniczka „Parasola” – zmarła Elżbieta Dziębowska „Dewajtis”. Była ostatnią żyjącą uczestniczką akcji, w której zabity został Franz Kutschera, słynący z okrucieństwa „Kat Warszawy”. 16 kwietnia skończyłaby 87 lat.

– Jej całe życie było realizacją idei Szarych Szeregów: „Dziś, jutro, pojutrze”. Dziś – przygotowanie do walki, jutro – udział w Powstaniu Warszawskim i pojutrze – odbudowa kultury, elit w Polsce – wspomina Elżbietę Dziębowską Magdalena Stulgis, członek Grupy Historycznej Zgrupowanie „Radosław”. – Trzeba bowiem pamiętać, że „Dewajtis” była nie tylko uczestniczką akcji zbrojnych czy powstania, ale po wojnie również wybitnym muzykologiem.

Elżbieta Dziębowska urodziła się w 1929 roku. Od najmłodszych lat należała do harcerstwa. – W roku to pańskim było 1942, na jesieni, podeszła do mnie jakaś dziewczynka ze starszej klasy i spytała się, czy chciałabym być w harcerstwie. „No oczywiście!” – wspominała swoje początki w Szarych Szeregach w nagraniu do „Archiwum historii mówionej”, projektu Muzeum Warszawskiego. – Nie wiedziałam wtedy, że harcerstwo się nazywa „Szare Szeregi”, „SS”.

W sierpniu 1943 została łączniczką do nowo utworzonego oddziału „Agat” (później „Parasol”). W mieszkaniu jej rodziców na ul. Mokotowskiej znajdowała się skrytka konspiracyjna będąca do dyspozycji II plutonu „Agatu”. Wraz z pozostałymi żołnierzami oddziału brała udział w tajnych kompletach organizowanych przez jego dowództwo. Dowódcą jej komórki wywiadowczej był chor. Aleksander Kunicki „Rayski”. – Nasz udział przy akcjach sprowadzał się do tego, że obserwowało się daną osobę, co było zajęciem nader żmudnym, ale wymagającym dużej bardzo obowiązkowości i punktualności. W owych czasach byłam bardzo punktualna, co do minuty – wspominała Dziębowska.

W tamtym czasie wzięła udział w wielu akcjach organizowanych przez „Parasol”, m.in. w akcji „Kutschera” oraz w akcji „Koppe”. W tej pierwszej został zabity Franz Kutschera, słynący z okrucieństwa „Kat Warszawy”. Wyrok na esesmana wydał polski sąd podziemny, a rozkaz jego likwidacji podpisał szef Kedywu Dowództwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej płk August Emil Fieldorf „Nil”. „Dewajtis” i Maria Stypułkowska, ps. „Kama”, były odpowiedzialne za obserwowanie Kutchery i informowanie o jego kolejnych ruchach. Dziębowska wspominała, że długo przygotowywała się do akcji. Aby nie rzucać się w oczy, zdobyła białe skarpety, które wówczas nosiły tylko niemieckie dziewczyny, płaszcz obszyła futrem, a mama zaplotła jej włosy w jeden warkocz. Wszystko po to, by jak najbardziej upodobnić się do Niemek. Akcja powiodła się, Kutchera zginął. Jednak w odwecie za zabicie dowódcy SS Niemcy rozstrzelali 100 polskich zakładników. Była to jednak jedna z ostatnich publicznych egzekucji w mieście, potem okupanci zaniechali tej formy terroru.

W czasie Powstania Warszawskiego Dziębowska była łączniczką ppłk. Jana Mazurkiewicza „Radosława”. Po wojnie ukończyła liceum i studiowała muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. Nie ujawniła działalności konspiracyjnej w Armii Krajowej i swego udziału w Powstaniu Warszawskim, co uchroniło ją przed represjami ze strony władz komunistycznych. Została doktorem w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie. Przez wiele lat była redaktorem naczelnym „Encyklopedii Muzycznej PWM”. Została odznaczona Krzyżem Walecznych, Krzyżem Virtuti Militari V klasy i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Wystąpiła w dokumentalnym filmie „Dziewczyny” Małgorzaty Bramy i Rafała Skalskiego, który opowiada o bohaterkach Powstania Warszawskiego. Pytana o to, dlaczego niechętnie bierze udział w spotkaniach, na których wspomina się powstanie i upamiętnia bohaterów czasu wojny, powiedziała: – Nie lubię takich uroczystości. Są cholernie nudne, bez dowcipu. A potem, jak są te wystąpienia, skaranie boskie. Raz czy dwa byłam – to było straszne. Ludzie kostnieją na starość i coraz bardziej mitologizują swoją młodość.

„Dewajtis” zmarła 4 kwietnia. Do końca swoich dni mieszkała w Jurgowie, małej wiosce pod Tatrami.

Ewa Korsak

autor zdjęć: arch. MPW

dodaj komentarz

komentarze

~ULU
1459921560
Cześć jej pamięci!
EB-78-70-63
~Buli
1459873980
Cześć i chwała bohaterom!
EF-73-55-A9

MON rozpoczyna współpracę z Ligą Obrony Kraju
Na otwartym morzu mierzą daleko!
Wicepremier Kosiniak-Kamysz rozmawia o technologiach nuklearnych
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Niemiecki plan zniszczenia Polski
Loty szkoleniowe na F-16 wstrzymane do odwołania
Polsko-koreańska spółka będzie produkować rakiety do wyrzutni Homar-K
Tuga – postrach dronów
Premier Tusk: MSPO robi wrażenie
Brytyjczycy żegnają Malbork
Wyczekiwane przyspieszenie
„Naval” o „Zielonej liście” wyposażenia osobistego
Skorzystaj z szansy na zostanie oficerem
Towarzysze czołgów
Pilica+ coraz bliżej
Nasz Hercules
Szef MON-u upamiętnił pierwszych poległych w II wojnie
Nie tylko K9. Koreańska oferta dla WOT-u
Awaryjne lądowanie wojskowego śmigłowca
Szczyt przywódców ws. Ukrainy
Inowrocławscy saperzy z misją na południu
Polski udział w produkcji F-16 i F-35
„Był twarzą sił powietrznych”
Premierowe strzelania Spike’ami z Apache’ów
Obowiązek budowy schronów staje się faktem
Banki – nowi partnerzy PGZ-etu
Modernizacja F-16 w polskich zakładach wojskowych
Akt oskarżenia w sprawie planu „Warta”
Zwycięska batalia o stolicę
Polska i Szwecja, razem na rzecz bezpieczeństwa
Amerykańsko-rosyjski szczyt na Alasce
Śmierć pilota F-16. Trwa badanie przyczyn wypadku
Trenują przed „Zapadem ‘25”
Polska chce przyjąć więcej wojsk z USA
Kadeci będą się uczyć obsługi dronów
Klucz do bezpieczeństwa
„Road Runner” w Libanie
Drony w ofensywie
Lockheed Martin wspiera polskich weteranów
Strategiczne partnerstwo Polski i Kanady
Kikimora o wielu twarzach
Radary, które widzą wszystko
Nowe radary i ładunki trotylowe dla armii
Nietypowa premiera targowa
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
Grot A3 w drodze do linii
System Trophy będzie chronił czołgi K2PL
StormRider na fali
Beret „na rekinka” lub koguta
Nowelizacja ustawy o obronie z podpisem prezydenta
Nowość Grupy WB na MSPO 2025: robot kroczący
Detect & Classify: satelity z AI
Z najlepszymi na planszy
Informacja geoprzestrzenna na współczesnym polu walki
31 Baza Lotnictwa Taktycznego apeluje do mediów
Małopolscy terytorialsi tym razem walczyli z suszą
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
Coś dla Huzara, coś dla fregaty
Piorun 2 coraz bliżej
Nocne ataki na Ukrainę
Startuje „Żelazny obrońca”
Dwie agresje, dwie okupacje
Salwa z wysokości
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
„Koalicja chętnych” o kolejnych działaniach w sprawie Ukrainy
Westerplatte, 1 września 1939. Pamiętamy!
Duże osiągnięcie polskich skoczków
Zielona lista, czyli decyzja należy do żołnierza
Polskie siły zbrojne stawiają na nowoczesność
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Prezydent Nawrocki: Wieluń to symbol cierpienia
Czarna skrzynka F-16 w rękach śledczych
Cena wolności. Powstańcze wspomnienia
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Najmłodszy w rodzinie
Pancerna pięść
Spotkanie Trump-Nawrocki
Fantom, który sam się leczy po postrzale
„Żelazna Dywizja” na Narwi
Wojskowi szachiści z medalem NATO
Hekatomba na Woli
Świetne występy polskich żołnierzy
NATO ćwiczy na Bałtyku. Z polskim udziałem
Triumf żołnierzy-lekkoatletów
Orlik na Alfę
Premier i szefowa UE na granicy w Krynkach
Huta Stalowa Wola na MSPO
Szef Sztabu Generalnego: MSPO przykładem rewolucji dronowej
Nowe wcielenie Herona. Tym razem dla batalionu
Polski żołnierz pobił w Chinach rekord świata
Wielkie zbrojenia za Odrą

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO