76 lat temu zginął mjr Henryk Dobrzański „Hubal", ostatni żołnierz II Rzeczypospolitej, który nie złożył broni po kampanii wrześniowej. Do dziś nieznane jest miejsce, w którym Niemcy pochowali jego szczątki. Grobu szukali: rodzina, podkomendni, historycy. Być może sprawa zostanie wyjaśniona dzięki pasjonatom historii, którzy prowadzili prace na cmentarzu w Inowłodzu.
– Mamy nadzieję, że nasze badania odkryją w końcu tajemnicę grobu mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” – mówi Dariusz Szymanowski, prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939” i Fundacji „Honor, Ojczyzna” im. Majora Władysława Raginisa.
Członkowie Fundacji na cmentarzu parafialnym w Inowłodzu w Łódzkiem szukali szczątków mjr. „Hubala”, legendarnego żołnierza poległego w 1940 roku.
Ostatni żołnierz
Henryk Dobrzański był żołnierzem Legionów Polskich, brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej. W okresie międzywojennym służył m.in. w 20 Pułku Ułanów, a jako świetny jeździec startował w wielu konkursach hippicznych.
W kampanii wrześniowej był zastępcą dowódcy 110 Pułk Ułanów. Po agresji Związku Sowieckiego na Polskę oddział rozwiązano, jednak część żołnierzy pod dowództwem mjr. Dobrzańskiego pozostała w lesie. Kontynuowali walkę, czekając na ofensywę atlantycką na Zachodzie, której spodziewano się na wiosnę 1940 roku.
– Munduru do śmierci nie zdejmę – taką obietnicę major złożył żołnierzom, organizując Oddział Wydzielony Wojska Polskiego. „Hubalczycy” walczyli w Górach Świętokrzyskich i w okolicach Spały, zadając Niemcom spore straty. Okupanci za wszelką cenę starali się schwytać lub zabić majora. Udało im się to 30 kwietnia 1940 roku. „Hubal” zginął podczas ostrzału pod wsią Anielin koło Opoczna.
– Do historii major przeszedł jako ostatni żołnierz II Rzeczypospolitej, który nie złożył broni po przegranej kampanii wrześniowej i stał się przez to symbolem niezłomności i uporu w walce do końca – mówi Łukasz Ksyta, autor książki „Major Hubal – historia prawdziwa”.
Co roku w rocznicę śmierci oficera Starostwo Powiatowe w Opocznie organizuje w Anielinie Dzień Pamięci o Majorze. W tym roku zaplanowano polową mszę, apel pamięci i składanie wieńców przy Szańcu Hubala, symbolicznej budowli upamiętniającej śmierć majora.
Ukryta mogiła
Niemcy po zabiciu Hubala wystawili jego zwłoki na widok publiczny. „Na wprost bramy cmentarnej leżały na chłopskiej baranicy zwłoki mężczyzny z brodą, w mundurze wojskowym i w długich butach. Niemcy nie rozpędzali gromadzących się ludzi. Zależało im widocznie, aby mieszkańcy Tomaszowa przekonali się naocznie, że Hubal nie żyje” – pisał we wspomnieniach Zbigniew Wroniszewski, hubalczyk.
Potem okupanci – prawdopodobnie, aby nie dopuścić do kultu – pochowali majora w nieznanym miejscu. Pierwsza informacja o grobie mjr. „Hubala” pojawiła się w 1942 roku. Miał on znajdować się w Tomaszowie Mazowieckim w koszarach niemieckiej 372 Dywizji Piechoty. Po wojnie – na prośbę rodziny zabitego – przeszukano ten teren, ale szczątków nie znaleziono.
W latach siedemdziesiątych grobu dowódcy szukał jego żołnierz Jan Sekulak. Korespondował z Heinrichem Schreihagem, byłym dowódcą zwiadu 372 Dywizji Piechoty Wehrmachtu, której pułki brały udział w akcji przeciwko oddziałowi „Hubala”. Niemiec wskazał kilka miejsc w okolicach Tomaszowa, poszukiwania zakończyły się jednak fiaskiem.
Kolejną osobą, która w połowie lat osiemdziesiątych w lasach niedaleko Tomaszowa szukała grobu majora, był jego wnuk Henryk Sobierajski. Zarówno jego starania, jak i poszukiwania prowadzone przez radiestetów okazały się bezskuteczne.
W 2006 roku pojawiła się w prasie informacja o pochowaniu mjr. „Hubala” koło plebani w Wąsoszu niedaleko Częstochowy. Po ekshumacji odnaleziono tam jednak szczątki z przełomu XVII–XVIII wieku.Ślad w Inowłodzu
Ostatnio miejsce rzekomego pochówku Henryka Dobrzańskiego na cmentarzu w Inowłodzu koło Spały wskazało dwóch członków rodziny Stanisława Kowalskiego, który w 1940 roku miał brać udział w pogrzebie. Według jego relacji major spoczął w rodzinnym grobowcu Kowalskich w Inowłodzu. Sprawę utrzymywano w tajemnicy.
– Taką wersję potwierdza kilka osób: prof. Marek Kowalski, wnuk Stanisława Kowalskiego, i Paweł Beuth, któremu historię opowiedział jego teść Jan Kowalski, syn Stanisława – mówi Szymanowski.
Po śmierci pierwszej żony Kowalskiego ciało majora przeniesiono w pobliże muru okalającego cmentarz. W latach osiemdziesiątych w miejscu, w którym miały spoczywać szczątki mjr. „Hubala”, powstał nowy grobowiec. Pracujący przy nim robotnicy znaleźli dużo ludzkich kości, które pochowano nieopodal, a miejsce oznaczono kamienną tablicą.
Doniesienia te postanowili sprawdzić członkowie Stowarzyszenia „Wizna 1939” i założona przez nich Fundacja „Honor, Ojczyzna”. Po uzyskaniu zezwolenia wojewody łódzkiego przeprowadzili na cmentarzu wstępne prace. Odnaleźli niewielki fragment kości czaszki. Podczas drugiego etapu natrafiono na dwa kolejne drobne fragmenty ludzkich kości. Ostatnie prace wykonano w połowie kwietnia. Przy cmentarnym murze znaleziono prawie kompletny szkielet: kości długie, żuchwę z zębami, część czaszki, piszczele. – Po wstępnej ocenie antropolog stwierdził, że kości należą do mężczyzny w wieku 40–50 lat – mówi Ksyta, który był obecny podczas poszukiwań.
Czy są to szczątki majora Hubala, potwierdzą dopiero badania DNA. Materiał porównawczy przekazała córka majora Krystyna Dobrzańska-Sobierajska oraz wnuk. – Badania mogą potrwać kilka tygodni, pozostaje nam uzbroić się w cierpliwość – mówi Szymanowski. Zapewnia, że nawet jeśli wynik będzie negatywny, Fundacja będzie kontynuowała poszukiwania szczątków słynnego majora.
autor zdjęć: Wikipedia, Marta Szymanowska
komentarze