Historii Ukrainy i stosunków polsko-ukraińskich został poświęcony pierwszy numer serii wydawniczej „Studia i materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego”. Periodyk będzie się zajmował tematyką wojskową – pisze Tomasz Stańczyk, dziennikarz zajmujący się tematyką historyczną.
„Żyjemy w granicach wytyczonych w wyniku ostatniego światowego konfliktu zbrojnego, żywe są rany zadane milionom ludzi także po jego zakończeniu. Ciągle jeszcze mamy do czynienia z próbami wykrzywiania obrazu wojennej rzeczywistości, nierzadko tendencyjnego przekłamywania prawdy historycznej. Dobrze się stało, że podjęto działania zmierzające do ukazania tych problemów piórem badaczy ze środowiska bibliotekarskiego, przeważnie ludzi młodych, lecz z wielką pasją naukowo-historyczną” – napisał Maciej Jankowski, podsekretarz stanu w MON, we wprowadzeniu do publikacji.
Artykuły w „Studiach i materiałach” dotyczą historii wojskowości, bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Ich autorami są w większości pracownicy CBW.
Pierwsza niepodległa Ukraina
W pierwszym numerze publikacji zwracają uwagę teksty związane z historią Ukrainy i stosunkami polsko-ukraińskimi. Piotr Dobrowolski pisze o pierwszej niepodległości Ukrainy i Ukraińskiej Republice Ludowej. Jak stwierdza autor, bolszewicy, mimo głoszonych haseł o prawie narodów do samostanowienia, uważali, że nie dotyczy ono Ukrainy, bez której nie wyobrażali sobie komunistycznej Rosji. Bolszewicy mieli znaczne wpływy w dużych ośrodkach przemysłowych na Ukrainie zdominowanych przez Rosjan i zrusyfikowaną ludność ukraińską. Wojska URL tłumiły bolszewickie powstania oraz toczyły boje z Armią Czerwoną.
Ukraińska Republika Ludowa walczyła także z wojskami rosyjskiej Armii Ochotniczej gen. Denikina. Także i carscy generałowie nie wyobrażali sobie Rosji bez Ukrainy. „Przy niechętnej postawie zarówno Rosji białej, jak i czerwonej oraz państw Ententy jedynym naturalnym sojusznikiem Ukrainy stała się Polska, której władze wojskowe i polityczne pragnęły utworzyć państwo buforowe oddzielające je od Rosji.”
Prof. Janusz Odziemkowski przedstawia obronę Drohobycko-Borysławskiego Zagłębia Naftowego w sierpniu 1920 roku. Składające się z 6 Armii gen. Iwaszkiewicza i sojuszniczej armii Ukraińskiej Republiki Ludowej gen. Omelianowicza-Pawlenki zgrupowanie nie dopuściło do przerwania przez Armię Czerwoną linii Dniestru ani do opanowania przez nią ważnego strategicznie zagłębia naftowego. Wiążąc siły wroga, ułatwiło obronę Lwowa oraz pokonanie Konarmii Budionnego pod Zamościem i Komarowem. Autor zauważa, że ani w wojsku, ani w społeczeństwie ukraińskim nie było jedności. Galicyjscy Ukraińcy nie przyjmowali argumentu, że w interesie Ukrainy leży sojusz z Polską przeciwko Rosji.
Relacje z Polską
Maksymilian Sokół-Potocki pisze o stosunkach polsko-ukraińskich w dwudziestoleciu międzywojennym, wskazując, że negatywny wpływ na nie miała ogromnie niekonsekwentna i niespójna polityka narodowościowa władz polskich. Jednak na postępowanie władz II Rzeczpospolitej wpływała postawa środowisk ukraińskich, zwłaszcza działania skrajnej Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, nastawione na konfrontację i uniemożliwiające jakiekolwiek próby porozumienia. „Stosunki polsko-ukraińskie w okresie II Rzeczpospolitej stanowiły swoisty węzeł gordyjski, co uwidoczniły dramatyczne w skutkach wydarzenia, które miały miejsce w następnych latach” – stwierdza Sokół-Potocki.
Artykuł pod redakcją Elżbiety Kopczyńskiej prezentuje udokumentowany przez pracowników CBW wykaz 330 książek należących do Józefa Piłsudskiego. To tylko część z liczącej kilka tysięcy pozycji jego biblioteki. Oprócz prac z zakresu historii wojen i wojskowości, pamiętników polityków i wojskowych, w księgozbiorze Marszałka znajdowała się klasyka literatury polskiej z ulubionym jego poetą – Słowackim i „Trylogia” – „nieodstępna książka Komendanta”. W księgozbiorze były także „Świat mego ducha i wizje przyszłości” Stefana Ossowieckiego oraz „Szczenięce lata” Melchiora Wańkowicza.
„Studia i materiały” zawierają również m.in. wykaz zmarłych, poległych, zamordowanych podczas II wojny światowej admirałów i generałów II Rzeczpospolitej oraz artykuł o Krajowym Centrum Dystrybucji Publikacji NATO STO w Centralnej Bibliotece Wojskowej.
komentarze