moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Nowy porządek w Europie

Traktat pokojowy podpisany 28 czerwca 1919 roku w Wersalu pod Paryżem ustalał nowy porządek terytorialny i polityczny po I wojnie światowej. Na mocy tego dokumentu Polska wróciła na mapę Europy i odzyskała większość ziem utraconych na rzecz Prus w I i II rozbiorze. Niestety, przewidziany w porozumieniu ład przetrwał tylko 20 lat.

Konferencja pokojowa w Wersalu. Spotkanie Rady Czterech; przedstawiciele aliantów po podpisaniu traktatu. Widoczni od prawej: prezydent USA Thomas Woodrow Wilson, premier Francji Georges Clemenceau, premier Włoch Wittorio Orlando, premier Anglii George David Lloyd. Wersal, 28.06.1919. Fot. NAC

„Nigdy, jak w owej sali, nie odczuwało się historycznej powagi chwili, dla nas, Polaków, poważniejszej niż dla kogokolwiek. Na stole leżał tekst traktatu, który Niemcy mają podpisać, traktatu, który uznaje niepodległe państwo polskie, mocą którego Niemcy zwracają Polsce nie wszystko wprawdzie, co jej zagarnęli w przeszłości, ale prawie wszystko to, czego nie zdołali zniemczyć” – pisał Roman Dmowski w swojej książce „Polityka polska i odbudowanie państwa”. Tak polityk wspominał moment podpisania traktatu wersalskiego kończącego I wojnę światową.

W konferencji pokojowej w Paryżu, której obrady rozpoczęły się 18 stycznia 1919 roku, uczestniczyli przedstawiciele 27 zwycięskich państw sprzymierzonych. Nie zaproszono na nią natomiast ani pokonanych Niemiec i ich sojuszników, ani sowieckiej Rosji. Decydujący wpływ na rozmowy miały trzy mocarstwa i ich przywódcy: Thomas Woodrow Wilson, prezydent Stanów Zjednoczonych, Lloyd George, premier Wielkiej Brytanii, i Georges Clemenceau, premier Francji. – Wśród tych polityków, decydujących o losach powojennego świata, pojawiła się jednak rozbieżność interesów – mówi dr Marek Wrzesiński, historyk okresu międzywojennego. Premierowi Clemenceau zależało przede wszystkim na jak największym osłabieniu Niemiec, z kolei premier George obawiał się takiego rozwiązania, aby nie zachwiać równowagi sił w Europie.

W końcu znaleziono kompromis i 28 czerwca w Sali Lustrzanej pałacu wersalskiego został podpisany traktat pokojowy z Niemcami. Zgodnie z jego zapisami Niemcy utraciły łącznie ponad 70 tys. kilometrów kwadratowych terytorium. Miały oddać Francji Lotaryngię i Alzację, Belgii – dwa przygraniczne powiaty Eupen i Malmedy, Czechosłowacji – Kraik Hulczyński na Górnym Śląsku, Danii – północną część Szlezwiku, a Polsce część swoich obszarów wschodnich.

Ponadto niemieckie kolonie przeszły w posiadanie zwycięzców, a Zagłębie Saary na 15 lat zostało przekazane pod zarząd międzynarodowy. Potem o jego przynależności państwowej miał zdecydować plebiscyt. Niemcy rozbrojono i ograniczono ich armię do 100 tys. żołnierzy oraz wprowadzono zakaz posiadania broni pancernej, lotnictwa i okrętów wojennych. Ponadto wzdłuż Renu utworzono strefę zdemilitaryzowaną. Zobowiązano również Niemców do wypłaty odszkodowań wojennych w wysokości 132 mld marek w złocie. Podczas konferencji powołano też Ligę Narodów – międzynarodową organizację, która miała rozstrzygać konflikty między państwami i zapobiegać kolejnej wojnie.

Polskę w Paryżu reprezentowali Ignacy Paderewski, premier i minister spraw zagranicznych, oraz Roman Dmowski, przywódca polskiego ruchu narodowego i inicjator powołania Komitetu Narodowego Polskiego, który od 1917 roku zabiegał na forum międzynarodowym o polskie interesy. Rozpatrzeniem polskiej sprawy, w tym jej granic, zajęła się Komisja Terytorialna pod przewodnictwem francuskiego dyplomaty Jules’a Cambona. – Toczyły się w niej długie dyskusje między innymi na temat przywrócenia Polsce dostępu do morza czy włączenia w jej granice Śląska – podaje historyk.

W rezultacie na mocy traktatu wersalskiego przyznano Rzeczypospolitej większość ziem I i II zaboru pruskiego, w tym znaczną część Wielkopolski i Pomorze Gdańskie. Utworzono też Wolne Miasto Gdańsk pod kontrolą komisarza Ligi Narodów. Włączono je do polskiego obszaru celnego, a Polska mogła korzystać z portu gdańskiego. Z kolei o losach Górnego Śląska, Warmii i Mazur miały zadecydować przeprowadzone tam plebiscyty. – Najważniejsze, że postanowienia traktatu sankcjonowały fakt istnienia suwerennego państwa polskiego i wyznaczały jego miejsce na mapie Europy – podkreśla dr Wrzesiński.

Polska musiała także podpisać tzw. mały traktat wersalski, dotyczący ochrony mniejszości narodowych. Zgodnie z tym dokumentem rząd polski miał obowiązek zapewnić pełne uprawnienia wszystkim obywatelom bez względu na wyznanie i narodowość, zagwarantować im swobodę używania rodzimego języka oraz zakładania własnych szkół i instytucji kultury.

Postanowienia traktatu, mimo apeli polskiej delegacji, nie przyznawały natomiast naszemu krajowi odszkodowań od Niemiec. – Wręcz przeciwnie, to Polska miała zapłacić za przejęty majątek państwowy w zaborze pruskim oraz uregulować proporcjonalną do wielkości zajętych ziem część przedwojennego zadłużenia Niemiec: łącznie około 2,5 mld marek niemieckich – wylicza historyk. Po długich debatach polski Sejm Ustawodawczy 31 lipca 1919 roku ratyfikował traktat pokojowy z Niemcami oraz mały traktat wersalski.

Ustalony w Wersalu porządek miał zagwarantować pokój na arenie międzynarodowej, ale nowy ład przetrwał tylko 20 lat. W Europie powstały nowe państwa narodowe, m.in. Węgry, Czechosłowacja i Polska, zmieniły się granice mocarstw, rozwinął się komunizm w Rosji i nazizm w Niemczech. – Do władzy doszedł tam Adolf Hitler z hasłami zniesienia ograniczeń traktatu wersalskiego i we wrześniu 1939 roku rozpoczął nową wojnę – mówi dr Wrzesiński.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: NAC

dodaj komentarz

komentarze


Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
 
Szef MON-u złożył życzenia żołnierzom w Krakowie
Poszukiwania ofiar rzezi wołyńskiej
Dobra wiadomość dla miłośników lotnictwa
Szef MSZ do Rosji: Nigdy więcej nie będziecie tu rządzić
Double Eagle – podwodny tropiciel
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Bezzałogowce w Wojsku Polskim – serwis specjalny
Tarcza Wschód. Porozumienia z Lasami i KOWR-em
Tuzin rekordów Wojska Polskiego w pływaniu
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Strażnik nieba
Kadisz za bohaterów
„Wojskowe” przepisy budowlane do zmiany
Polska i Norwegia zacieśniają stosunki
Priorytety dla Tarczy Wschód
Pamięć ofiar
Viva Polaki! Viva liberatori!
Podniebne wsparcie sojuszników
„Pułaski” na Atlantyku
Zarzuty w sprawie ujawnienia fragmentów planu „Warta”
Pracowity dyżur Typhoonów
PKW Łotwa – sojusznicze zaangażowanie
Pani oficer za sterami Jastrzębia
Walka z ogniem trwa
Polskie rakiety do Homara-K już za trzy lata
Ocalić resztki światła ukryte w sercu
Niezawiniona śmierć niezłomnego gen. Fieldorfa
Musimy być gotowi na najtrudniejsze scenariusze
Rodzina na wagę złota
Wielkie czyszczenie poligonów
Żołnierze usuwają skutki nawałnicy
Bliżej wojska
Żołnierze walczą z ogniem w Biebrzańskim Parku
Rex Bolizlavus
Zwycięstwo mordercy
Hercules wydobyty, załoga nie żyje
Nowi generałowie Wojska Polskiego
Trzy dekady DGW
Bez technologii nie ma bezpieczeństwa
Więcej polskiego trotylu dla USA
Pilecki ucieka z Auschwitz
Polskie F-16 w służbie NATO
Medycyna na morzu
Razem w walce ze skażeniami
Miliardy na wzmocnienie bezpieczeństwa
Zmiany w organizacji bazy logistycznej w Jasionce
Powstaje armia dronów
Tysiące świątecznych kartek dla żołnierzy
Sport kształtuje mentalność
Motocykliści na weterańskim szlaku
Medale Pucharu Świata zdobyte przez żołnierzy na ringu
Power is Here
Herculesy pod lepszą opieką w Poznaniu
Zatopiony problem
Spartakiadowe zmagania w Łasku
Czy z „zetek” będą żołnierze?
Więcej na mieszkanie za granicą
USA wycofają się z działań na rzecz pokoju w Ukrainie?
W Ełku wykuwają charaktery
GROM pod ostrzałem
Pod żaglami – niepokonani z AMW
Pierwsza misja Gripenów
Test wytrzymałości
Wylicytuj Buzdygan i pomóż chorym dzieciom!
Spokojnych świąt na granicy!
Kolejowy sabotaż udaremniony
Wielka lekcja
Wyrok za tragiczny wypadek

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO