moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Porwanie „szesnastu”

27 i 28 marca 1945 roku w Pruszkowie NKWD zatrzymało przywódców polskiego podziemia. Wśród nich byli: Jan Stanisław Jankowski, delegat rządu RP na kraj, gen. Leopold Okulicki, komendant konspiracyjnej organizacji „Nie”, i Kazimierz Pużak, przewodniczący Rady Jedności Narodowej. Specjalnymi samolotami trafili do Moskwy, gdzie osądzono ich w pokazowym procesie.


Ława oskarżenia w procesie szesnastu – Moskwa, czerwiec 1945 roku

Na początku marca 1945 roku gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, były komendant główny Armii Krajowej pełniący wówczas funkcję komendanta głównego organizacji „Nie”, i Jan Stanisław Jankowski, delegat Rządu RP na Kraj, będący przedstawicielem rządu emigracyjnego w okupowanej Polsce, otrzymali listy od płk. Konstantina Pimienowa.

Rosyjski oficer podający się za pułkownika gwardii zaprosił obu działaczy podziemia na spotkanie z, jak poinformował, gen. Iwanowem z 1 Frontu Białoruskiego. – Rozmowy miały dotyczyć ustaleń konferencji jałtańskiej, udziału konspiracyjnych stronnictw w życiu politycznym i bezpieczeństwa na zapleczu frontu – mówi dr Mateusz Kozłowski, historyk zajmujący się dziejami II wojny światowej.

Sowieckie gwarancje

„Jako oficer Armii Czerwonej […] daję panu pełną gwarancję, że od dnia, kiedy los pana będzie zależeć ode mnie, to jest od przyjazdu do nas, będzie pan całkowicie bezpieczny” – zapewniał płk Pimienow w liście do gen. Okulickiego.

Przywódcy Polski podziemnej przyjęli sowiecką propozycję, mimo że podejrzewali, iż może to być podstęp. – Z jednej strony mieli nadzieję, że jest to wstęp do udziału przedstawicieli Rady Jedności Narodowej, parlamentu Polski podziemnej, w rządzeniu krajem, z drugiej obawiali się, że odmowę rozmów Sowieci wykorzystają przeciwko nim – wyjaśnia historyk.

17 marca w willi w Pruszkowie pod Warszawą odbyło się wstępne spotkanie polskiej delegacji z płk. Pimienowem. Uzgodniono podczas niego, że 27 i 28 marca na rozmowy przybędą przedstawiciele RJN reprezentujący działające w konspiracji partie polityczne. Sowieci obiecali jednocześnie, że przed ostatecznymi rozmowami zawiozą Polaków do Londynu na konsultacje z polskim rządem na uchodźstwie – Nikt z nie wiedział, że gen. Iwanow, z którym mają rozmawiać, to tak naprawdę gen. Iwan Sierow z NKWD – zaznacza dr Kozłowski.

27 marca rano w willi zjawili się: Jan Jankowski, gen. Leopold Okulicki i Kazimierz Pużak, stojący na czele RJN. Zostali aresztowani, przewiezieni na lotnisko i odlecieli specjalnym samolotem do Moskwy, gdzie osadzono ich w więzieniu na Łubiance. „Cały dzień czekaliśmy na nich w konspiracyjnym lokalu przy ul. Hożej i mimo że tego 27 marca otrzymaliśmy anonim, żebyśmy nie szli, że nas wszystkich zamkną, myśmy jednak zdecydowali się też pójść. Gdybyśmy się nie zgodzili […], to Rosja potraktowałaby to jako niechęć do pertraktacji” – wspominał po wojnie w programie Polskiego Radia Adam Bień ze Stronnictwa Ludowego.

Następnego dnia do willi dojechała reszta uczestników rozmów: Antoni Pajdak z Polskiej Partii Socjalistycznej, Stanisław Jasiukowicz, Kazimierz Kobylański i Zbigniew Stypułkowski ze Stronnictwa Narodowego, Józef Chaciński i Franciszek Urbański ze Stronnictwa Pracy, Adam Bień, Kazimierz Bagiński i Stanisław Mierzwa ze Stronnictwa Ludowego, Eugeniusz Czarnowski i Stanisław Michałowski ze Zjednoczenia Demokratycznego oraz Józef Stemler-Dąbski, tłumacz.

Kierunek: Moskwa

Rankiem 29 marca Rosjanie zabrali wszystkich na lotnisko. „Spojrzałem przez okno samolotu i zobaczyłem, że lecimy w innym kierunku, niż się spodziewaliśmy. Zapytałem: dlaczego? W odpowiedzi usłyszałem, że lecimy do Moskwy, do Stalina” – mówił Bień we wspomnieniach. Działacze trafili do więzienia na Łubiance. Tam do piętnastu aresztowanych Rosjanie dołączyli zatrzymanego 8 marca Aleksandra Zwierzyńskiego ze Stronnictwa Narodowego.

Kiedy informacja o aresztowaniu polskich przywódców dotarła do polskich władz w Londynie, prezydent Władysław Raczkiewicz zawiadomił o tym przywódców Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Ci próbowali interweniować, ale Sowieci wszystkiemu zaprzeczali. Dopiero na początku maja oficjalnie potwierdzili informację o aresztowaniu Polaków.

Po trzech dniach pokazowego procesu 21 czerwca 1945 roku szesnastu porwanych przez NKWD przywódców polskiego państwa podziemnego usłyszało wyroki. – Oskarżono ich m.in. o działania przeciwko ZSRS, przynależność do nielegalnej organizacji, prowadzenie działalności dywersyjnej na tyłach Armii Czerwonej – podaje historyk. Jak dodaje, celem tzw. procesu szesnastu była likwidacja struktur Polski podziemnej i sowietyzacja ziem polskich.

Najwyższe wyroki otrzymali: gen. Okulicki – 10 lat więzienia, Jankowski – 8 lat, Bień, Jasiukowicz i Pajdak po 5 lat. Pozostałych skazano na kary od 4 do 18 miesięcy więzienia, a trzech oskarżonych uniewinniono. Więzienia nie przeżyli gen. Okulicki, Jankowski i Jasiukowicz.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Żołnierze PKW Irak są bezpieczni
 
Podróż w ciemność
Pierwsze oficerskie gwiazdki
Wyższe stawki dla niezawodowych
Generał „Grot” – pierwszy dowódca AK
Zbrodnia we wsi, której już nie ma
Świat F-35
Strażnicy polskiego nieba
Sejm zakończył prace nad nowelizacją ustawy o obronie ojczyzny. Teraz czas na Senat
Historyczne zwycięstwo ukraińskiego F-16
The Power of Infrastructure
Bezpieczniejsza Europa
Pociski do FA-50 i nowe Rosomaki
Policjanci w koszarach WOT
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
Prawo dla kluczowych inwestycji obronnych
Nowe zasady fotografowania obiektów wojskowych
Podejrzane manewry na Bałtyku
Ewakuacja Polaków z Izraela
Święto sportów walki w Warendorfie
Szczyt w Hadze zakończony, co dalej?
Planowano zamach na Zełenskiego
„Niegościnni” marynarze na obiektach sportowych w Ustce
Drukowanie dronów
Śmierć gorsza niż wszystkie
Żołnierze z 10 Brygady Kawalerii Pancernej powalczą w IV lidze
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
11 lipca narodowym dniem pamięci o ofiarach rzezi wołyńskiej
Nie żyje żołnierz PKW Irak
Ratownik w akcji
Dwa tygodnie „rozgryzania” Homara-K
Sukcesy żołnierzy na międzynarodowych arenach
Polska z dodatkowym wsparciem sojuszników
Odbudowa obrony cywilnej kraju
Szczyt NATO nie tylko o wydatkach na obronność
Musimy być szybsi niż zagrożenie
Dekapitacyjne uderzenie w Iran
Policja ze wsparciem wojskowego Bayraktara
Miliardowe wsparcie dla PGZ
Inwestycja w żołnierzy
Nawrocki przedstawia kierownictwo BBN-u
Terytorialsi z Dolnego Śląska najlepiej wysportowani
Rodzinne ćwiczenia z wojskiem
NATO przechodzi do działania
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Specjalsi pod nowym dowództwem
Kajakami po medale
„Swift Response ‘25”, czyli lekka piechota w ciężkim terenie
Flyer, zdobywca przestworzy
Posłowie za wypowiedzeniem konwencji ottawskiej
Wypadek Rosomaka
Strategia odstraszania. Czy zadziała?
Pestki, waafki, mewki – kobiety w Polskich Siłach Zbrojnych
Broń przeciwko wrogim satelitom
Rosyjska maszyna Su-24 przechwycona przez polskie F-16
Pionierski dron
Żołnierze WOT-u szkolili się w Słowenii
Kadeci z NATO i z Korei szkolili się w Karkonoszach
„Różycki” zwodowany
USA przyłączyły się do ataku Izraela na Iran
Więcej na obronność, silniejsze NATO
Kolejne czołgi K2 dla naszej armii
Pancerny kot w polskim wojsku
Armia pomoże służbom na zachodniej granicy

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO