moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Błękitna, niezwykła armia Polaków

O utworzenie polskiej armii we Francji początkowo zabiegała garstka zapaleńców, nie do końca nawet przekonanych, że ich starania mają jakąkolwiek szansę realizacji. Zgoda prezydenta Poincarego wydana latem 1917 roku była tak niespodziewana, że zaskoczyła nawet polskich polityków we Francji. Zaskakująca była też kadra Armii Polskiej, która stanowiła pod względem świadomości narodowej i pochodzenia istną mozaikę. Ujednolicił ją dopiero, na legionową modłę, gen. Józef Haller.

Na przełomie 1916 i 1917 roku grupa polskich działaczy emigracyjnych w Paryżu zaczęła zabiegać u władz francuskich o zgodę na utworzenie Wojska Polskiego we Francji. Była to inicjatywa całkowicie oddolna. Wspomniani działacze wchodzili w skład Komitetu Pomocy Rannym Rodakom oraz pracowali w tygodniku „Polonia”. Redaktorem naczelnym pisma był Wacław Gąsiorowski, znany skądinąd autor powieści o epoce napoleońskiej, takich jak „Huragan” czy „Rok 1809”. Początkowo politycy z otoczenia Romana Dmowskiego uważali, że sprawa jest z góry przegrana. Zarówno oni, jak i Francuzi wiedzieli, że sojusznik Paryża – Rosja, na to nie pozwoli. Jednak po obaleniu caratu i zwycięstwie rewolucji lutowej stanowisko Moskwy uległo zmianie. 30 marca 1917 roku jej Rząd Tymczasowy ogłosił deklarację, w której zgodził się na przywrócenie niepodległości państwowej Polski. Trochę wcześniej, bo od 6 marca 1917 roku rząd francuski rozpoczął pertraktacje z Rządem Tymczasowym, które prowadził oficer armii francuskiej, ppłk Adam Mokiejewski. Jego rozmówcą ze strony rosyjskiej był płk Paweł hr. Ignatiew, wychowanek uniwersytetu moskiewskiego, przychylnie nastawiony do Polski i Polaków. Dopiero w maju płk Ignatiew otrzymał depeszę od rosyjskiego ministra spraw zagranicznych, Pawła Nikołajewicza Milukowa ze zgodą na tworzenie Wojska Polskiego u boku Francji. Było to po myśli Paryża, który zaczął na froncie odczuwać rozkład armii rosyjskiej. Ze względu na osłabienie Rosji i spadek jej potencjału wojskowego Niemcy zaczęli przerzucać swoje dywizje na front zachodni. Rosyjski sojusznik Francji niknął w oczach. Według Romana Dmowskiego był to dobry moment, by w polityce francuskiej miejsce Rosji zajęła rodząca się Polska.

Memoriał Agencji Lozańskiej

Wiosną 1917 roku Centralna Agencja Polska w Lozannie złożyła na ręce francuskiego attaché wojskowego memoriał w sprawie wojska polskiego. Podano w nim informacje o możliwości utworzenia po stronie państw centralnych milionowej armii polskiej, w sytuacji, gdy państwa ententy nie zapewnią Polsce niepodległości. Streszczono również rzekomy niemiecki plan utworzenia wojska polskiego. We wnioskach końcowych stwierdzono, że jeśli sprzymierzeni nie chcą mieć na karku tego miliona żołnierzy, to niech ogłoszą niepodległość Polski. Attaché zawiózł memoriał do ministra wojny Francji Paula Painlevé'a, któremu oświadczył, że gdy w grę wchodzi wojsko, sprawa polska może być podniesiona przez sprzymierzonych niezależnie od Rosji.

Dekret prezydenta Francji

W maju Francuzi podjęli ostateczną decyzję o formowaniu polskiego wojska w ich kraju. Do nowej armii zamierzano skierować Polaków służących w wojsku francuskim, następnie Polaków służących w rosyjskich brygadach oddelegowanych na front do Francji i Grecji, Polaków służących w Legii Cudzoziemskiej oraz ochotników z Holandii, Brazylii, Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej oraz z Kanady. Z tymi planami ppłk Mokiejewski dotarł do szefa Sztabu Generalnego, gen. Pierre Duporta, również bardzo przychylnie usposobionego do Polaków. Dwa lata wcześniej w jego dywizji bohatersko walczyli polscy bajończycy. Gen. Duport po otrzymaniu zgody ministra wojny, Painlevé'a, polecił swoim podwładnym opracować projekt organizacji Armii Polskiej.

4 czerwca 1917 roku w „Journal Officiel” ukazał się dekret prezydenta Republiki Francuskiej o utworzeniu Armii Polskiej we Francji:
Artykuł 1. Formuje się we Francji, na okres wojny, armia autonomiczna pod zwierzchnim dowództwem francuskim, walcząca pod sztandarami polskimi.
Artykuł 2. Organizację i utrzymanie armii polskiej zapewnia rząd francuski.
Artykuł 4. Armia Polska będzie utworzona:
1. Z Polaków obecnie służących w armii francuskiej.
2. Z Polaków innych organizacji, upoważnionych do przejścia do szeregów Armii Polskiej we Francji lub do zaciągnięcia się na czas wojny ochotniczo pod sztandary Armii Polskiej.

Utworzenie wojska polskiego było niejako zaskoczeniem dla polskiej klasy politycznej we Francji. Nie istniała żadna organizacja polityczna, która brałaby odpowiedzialność za zorganizowanie i istnienie tego wojska. Można powiedzieć, że powstało ono z inicjatywy Polaków występujących jako osoby prywatne. Pierwszą organizacją, która wzięła na siebie polityczną odpowiedzialność za formację, była utworzona z inicjatywy ppłk. Mokiejewskiego Rada Weteranów, składająca się z dziesięciu żyjących w Paryżu uczestników powstania styczniowego 1863 roku. Dopiero 15 sierpnia 1917 roku w Lozannie powstał Polski Komitet Narodowy, który przejął odpowiedzialność za formowanie i dalszy rozwój tego wojska. Na jego czele stanął Roman Dmowski.

Polsko-Francuska Misja Wojskowa

Kilka dni po podpisaniu dekretu powołano do życia Polsko-Francuską Misję Wojskową, pracami której kierował gen. dyw. Louis Archinard, były kolonialny oficer i zdobywca Sudanu. Zadaniem misji było wypełnienie struktur armii oficerami, podoficerami i szeregowymi. Jak się zorientowano, w armii francuskiej służyło ok. 2 tys. Polaków lub Francuzów polskiego pochodzenia. Oprócz tego, na ok. 7 tys. ludzi szacowano liczbę Polaków wśród jeńców niemieckich przetrzymywanych w obozach. Polacy służyli również w rosyjskich brygadach oddelegowanych przez rząd carski do walki na froncie we Francji i w Grecji. Jednak największe nadzieje pokładano w Polakach – obywatelach amerykańskich. Spodziewano się przybycia nawet stu tysięcy ochotników.

Podstawa armii

Podstawą każdej armii jest kadra oficerska i podoficerska. W Błękitnej Armii, nazywanej tak od koloru mundurów, służyło około 1750 oficerów. Pod względem pochodzenia, wykształcenia, doświadczenia bojowego i świadomości narodowej korpus oficerski Armii Polskiej we Francji przedstawiał istną mozaikę. W szeregach znaleźli się rdzenni Francuzi, zajmujący wyższe i niższe stanowiska dowódcze i instruktorskie oraz nieliczni Francuzi pochodzenia polskiego. Byli to oficerowie zawodowi i rezerwy zarówno z armii regularnej, jak i z Legii Cudzoziemskiej. Można było spotkać nielicznych bajończyków, mianowanych oficerami. Służyli w niej również oficerowie, Polacy z armii rosyjskiej oraz byli oficerowie Legionów Polskich, którzy znaleźli się w niewoli na froncie włoskim. Zgłosiło się ok. 1 tys. oficerów Polaków z armii austriackiej, również przebywających w niewoli włoskiej. Ponad 200 oficerów Polaków zostało mianowanych ze stopnia podoficera w armii niemieckiej (znajdowali się oni we francuskich obozach jeńców). Kolejnych 200 oficerów – ochotników z „Sokoła” przeszkolonych w szkołach oficerskich w Kanadzie otrzymało stopnie oficerskie we Francji. Z Murmańska przybyło ok. 70 oficerów z armii rosyjskiej, austriackiej i II Brygady Legionów.

Generał Haller

Dopiero w lipcu 1918 roku na czele armii stanął polski generał. Był nim Józef Haller ps. „Mazowiecki”, owiany legendą bitew pod Rarańczą i Kaniowem. Z miejsca wprowadził legionowe standardy w relacjach oficerów z żołnierzami. Było to niezbędne w armii o tak zróżnicowanym korpusie oficerskim. W jednym z pierwszych rozkazów (Rozkaz L. 7 Głównej Kwatery) ujął to następująco: „Tylko przez zbliżenie się do żołnierzy można utrzymać ducha w młodym wojsku, zaś jedną z najważniejszych prac oficerów jest opieka nad żołnierzami, praca narodowo-wychowawcza nad nimi, utrzymywanie rozumnej wśród żołnierzy karności. Każdy rozkaz oficera powinien być podstawą do pouczeń żołnierzy o obowiązkach Polaka żołnierza, a oficer, który by tego wpoić przez stosowanie środków rozumnej karności nie potrafił – dyskwalifikuje się jako dowódca i wychowawca”. O skuteczności tych wysiłków przekonano się dopiero w latach 1919-1920, podczas wojen o granice państwa polskiego.

ppłk Andrzej Łydka z Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, pasjonat historii

dodaj komentarz

komentarze


Żołnierze z dodatkiem od czerwca
 
Gdy zgasną światła
Jak daleko do końca wojny?
Historyczna umowa z Francją
Knowledge for Difficult Times
Bursztynowa Dywizja w akcji
Spartakiadowe zmagania w Łasku
Biało-czerwona na Monte Cassino
Pod siatką o medale mistrzostw WP
Unijne pożyczki na obronność. Polska beneficjentem programu SAFE
Polska dołącza do satelitarnej elity
Pracowity dyżur Typhoonów
Kajakarze, pięściarze i lekkoatletka CWZS-u na podium
Podejrzane manewry na Bałtyku
Sportowcy z „armii mistrzów” pokazali klasę
Mistrzyni olimpijska najszybsza na Bali
Ukraińcy i Rosjanie spotkali się pierwszy raz od 2022 roku
Więcej na mieszkanie za granicą
Nurkowie bojowi WS wyróżnieni
Kontrakty dla firm produkujących na rzecz obronności
Wspólna wola obrony
Polska i Litwa w awangardzie NATO
Atak na masową skalę. Terytorialsi ćwiczyli z amerykańskimi żołnierzami
Wydatki na bezpieczeństwo to fundament
Święto zwiadowców
Szkice strzelca spod Monte Cassino
Gospodarka i bezpieczeństwo przyszłością Europy
Piorun – polska wizytówka
Basen dla Rosomaka
Pierwsza misja Gripenów
Nasi czołgiści najlepsi
Ustawa bliżej żołnierzy
Sojusznicy w obronie Europy, czyli „Defender ‘25”
Nowa partia Abramsów już w Polsce
Żołnierz influencer?
Tysiące dronów dla armii
Władysław Kosiniak-Kamysz: Nasza strategia to strategia na rzecz pokoju
Polska i Norwegia zacieśniają stosunki
Pod żaglami – niepokonani z AMW
Trudny los zwycięzców
MON: Polska nie wyśle wojsk na Ukrainę
Offset Wisły w praktyce
Wsparcie dla polskich Abramsów
Pamiętamy o bohaterach spod Monte Cassino
Podchorążowie z AWL na podium w grach wojennych w Waszyngtonie!
Apache’e nadlatują
Mamy pierwszych pilotów F-35
Pomoc na wodzie i pod wodą
Kolejna rozmowa Trumpa i Putina. Czy coś z niej wyniknie?
Wojskowe widowisko w Zakopanem
W drodze do Wielkiego Szlema Komandosa
Bohater odtrącony
Bezzałogowce w Wojsku Polskim – serwis specjalny
Misja PKW „Olimp” doceniona
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Pamięć o polskich bohaterach z Monte Cassino
Parlament pracuje nad wypowiedzeniem konwencji ottawskiej
Bat na wrogów i niepokornych
Jeszcze więcej OPW w roku 2025
Zarzuty w sprawie ujawnienia fragmentów planu „Warta”
Tarcza Wschód. Porozumienia z Lasami i KOWR-em
Typhoony i Gripeny nad Bałtykiem
I Forum Bezpieczeństwa i Przemysłu Obronnego
Polskie Pioruny dla Belgii

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO