moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Zryw Wielkopolan

27 grudnia 1918 roku w Poznaniu rozpoczęło się powstanie wielkopolskie. Dzięki zrywowi po 123 latach zaborów Wielkopolska została przyłączona do odradzającego się państwa polskiego. Rocznica powstania od dwóch lat obchodzona jest jako święto państwowe: Narodowy Dzień Pamięci Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Uroczystość zaprzysiężenia wojsk powstańczych i wręczenie sztandaru 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Gen. Józef Dowbor-Muśnicki wręcza pierwszy sztandar generałowi Danielowi Konarzewskiemu. 26.01.1919 r.

Pod koniec I wojny światowej, gdy perspektywa klęski Niemiec stawała się coraz wyraźniejsza, zwiększyły się działania polskich środowisk niepodległościowych w Wielkopolsce, będącej częścią Rzeszy Niemieckiej. Polacy coraz śmielej mówili o niepodległości i przyłączeniu tych ziem do odrodzonej Rzeczpospolitej. – Niestety, podpisany 11 listopada 1918 roku w Compiègne układ o zawieszeniu broni, kończący działania wojenne, nie wspominał o losach ziem polskich zaboru pruskiego – mówi Janusz Górniak, regionalista z Wielkopolski i miłośnik historii. Jak tłumaczy, Wielkopolanie bali się, że zostaną pominięci w planach politycznych dotyczących powojennej Polski i region ten pozostanie w granicach Niemiec. Dlatego w listopadzie i grudniu opracowywano w konspiracji plany przyszłego powstania, a głównym inicjatorem przygotowań była utworzona latem 1918 roku Polska Organizacja Wojskowa Zaboru Pruskiego.

3 grudnia został zwołany w Poznaniu Polski Sejm Dzielnicowy składający się z przedstawicieli Polaków zamieszkujących ziemie pozostające w granicach Niemiec. Sejm wyznaczył Naczelną Radę Ludową jako legalną władzę zwierzchnią na terenach Wielkopolski, Śląska, Pomorza Gdańskiego oraz Warmii i Mazur. Powołano też Komisariat Naczelnej Rady Ludowej, czyli polski ośrodek władzy w Zaborze Pruskim. – Impulsem do wybuchu powstania była wizyta w Poznaniu Ignacego Paderewskiego, wybitnego pianisty i działacza niepodległościowego – mówi Górniak. Wieczorem 26 grudnia zorganizowano wielką polską manifestację pod hotelem Bazar, w którym pianista się zatrzymał. Paderewski z okna hotelu wygłosił patriotyczne przemówienie do zgromadzonych poznaniaków.

W odpowiedzi następnego dnia Niemcy zorganizowali w centrum miasta kontrdemonstrację, połączoną z przemarszem wojsk. Dochodziło do antypolskich prowokacji, niszczenia flag polskich i alianckich oraz ataków na siedzibę Komisariatu NRL i polską ludność. „Wczoraj po południu, na krótko przed czwartą, nadciągały do miasta z koszar na Jeżycach oddziały uzbrojonych żołnierzy niemieckich z 6 pułku grenadierów, w liczbie około 200, z oficerem na czele, śpiewając niemieckie pieśni, wtargnęli do gmachu Naczelnej Rady Ludowej, zrywając tamże sztandary angielski, amerykański i francuski” – głosił komunikat Naczelnej Rady Ludowej.

Obraz Leona Prauzińskiego przedstawiający zwycięski szturm na Prezydium Policji i śmierć Franciszka Ratajczaka. Źródło: Domena publiczna

Po południu zamieszki przerodziły się w starcia zbrojne. Już pierwszego dnia powstańcy opanowali punkty strategiczne Poznania: Prezydium Policji, Dworzec Główny, Pocztę Główną i część fortyfikacji, a 28 grudnia także Cytadelę i arsenał. Walki wybuchły również w innych miastach i częściach Wielkopolski.

Kontrolę nad zajętym przez powstańców obszarem przejęła Naczelna Rada Ludowa, a Komisariat NRL mianował mjr. Stanisława Taczaka na tymczasowego dowódcę powstania. Z ochotników, żołnierzy Służby Straży i Bezpieczeństwa, Straży Ludowej, członków POW Zaboru Pruskiego, skautów i członków „Sokoła" zaczęło się formowanie Armii Wielkopolskiej. 16 stycznia dowództwo nad powstaniem przejął gen. Józef Dowbór-Muśnicki. Kontynuował organizację Armii Wielkopolskiej, wprowadzając m.in. obowiązkową służbę wojskową i powołując pod broń rekrutów.

Generał Józef Dowbor-Muśnicki przed frontem oddziału 7 Pułku Strzelców Wielkopolskich. 1919 r.

Do połowy stycznia polskie oddziały wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę. Zdobycze powstańców potwierdził rozejm podpisany 16 lutego 1919 roku w Trewirze pomiędzy Niemcami a państwami ententy. – Był to wielki polski sukces dyplomatyczny, ale także ogromny sukces militarny – podkreśla Janusz Górniak. Potyczki pomiędzy Polakami i Niemcami trwały jeszcze do 28 czerwca 1919 roku. Podpisany wówczas traktat wersalski kończący I wojnę potwierdził ostatecznie włączenie prawie całej Wielkopolski do Rzeczpospolitej.

Od 2021 roku dzień wybuchu powstania wielkopolskiego obchodzony jako Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: NAC, Domena publiczna

dodaj komentarz

komentarze


Kurs dla najlepszych w SERE
Nagrody MSPO – za uniwersalność konstrukcji
Krok ku niezależności
Brytyjczycy na wschodniej straży
W poszukiwaniu majora Serafina
Pytania o rosyjskie drony. MON wyjaśnia
Dwie agresje, dwie okupacje
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
Sikorski: potrzebujemy ściany antydronowej
Największy transport Abramsów w tym roku
Nielegalny skład amunicji został zlikwidowany
Święto Wojsk Lądowych
NATO – jesteśmy z Polską
W Sejmie o rosyjskich dronach nad Polską
Pogrzeb ofiar rzezi wołyńskiej
Sojusznicy wysyłają dodatkowe wojska
Cena wolności. Powstańcze wspomnienia
Już mają brąz, a mogą mieć złoto!
Zwycięska batalia o stolicę
Pożegnanie z Columbią
Żołnierze USA i Bradleye jadą do Polski
Rekompensaty na nowych zasadach
By znaleźć igłę, w Bałtyku trzeba najpierw znaleźć stóg
Ograniczenia w ruchu lotniczym na wschodzie Polski
Wieża z HSW nie tylko dla Warana
Światowe podium dla zawodniczek Wojska Polskiego
Obowiązek budowy schronów staje się faktem
Państwo odbuduje dom w Wyrykach
Szkolenia antydronowe tylko w Polsce
„Nieustraszony Rekin” na wodach Bałtyku
Czy trzeba będzie zrekonstruować samolot „Slaba”?
Młody narybek AWL-u na szkoleniu
Żandarmeria skontroluje także cywilów
Debiut polskich Patriotów
Wojskowi szachiści z medalem NATO
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Polsko-ukraińskie rozmowy o współpracy
Husarz z polskim instruktorem
NATO uruchamia „Wschodnią Straż”
Nawrocki: zdaliśmy test wojskowy i test solidarności
Grupa E5 o bezpieczeństwie wschodniej flanki NATO
Czołgiści w ogniu
Aby państwo polskie było gotowe na każdy scenariusz
Z najlepszymi na planszy
Człowiek w pętli
Cios w plecy
„Road Runner” w Libanie
Niemiecki plan zniszczenia Polski
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Black Hawki nad Warszawą
Ostry kurs na „Orkę” – rząd chce podpisać kontrakt do końca roku
Premiera na MSPO: Pocisk dalekiego zasięgu Lanca
Polska zwiększy produkcję amunicji artyleryjskiej
Premier do pilotów: Jesteście bohaterami
Wielkie zbrojenia za Odrą
Orlik na Alfę
Koncern Hanwha inwestuje w AWL
Trenują przed „Zapadem ‘25”
Hekatomba na Woli
Brytyjczycy żegnają Malbork
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Prezydent przestrzega przed rosyjską dezinformacją
Triumf żołnierzy-lekkoatletów
17 września 1939. Nigdy więcej
Żelazna Dywizja zdaje egzamin celująco
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
H145M – ciekawa oferta dla Polski

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO