Zwykle militarne podboje i wszelkie współczesne systemy totalitarne niszczą zastaną kulturę, próbują odebrać podbitemu narodowi jego tożsamość. Dopóki jednak człowiek nie zagubi własnego „ja” jest w stanie podejmować realną odpowiedzialność. Utrata podmiotowości czyni z jednostek masę, którą łatwo manipulować, gdzie odpowiedzialność ulega rozproszeniu.
Prawdziwa sztuka zawsze była i jest medium wymagającym odbiorczego dookreślenia. Dobra sztuka porusza naszą wyobraźnię, prowokuje do zaktywizowania indywidualnych emocji i doświadczeń. Właśnie w tym tkwi jej ogromna siła kształtowania i umacniania ludzkiej podmiotowości. Jakże ważne w tym kontekście wydają się słowa Herberta Reada: Gdy ginie sztuka, duch ludzki staje się bezsilny, świat zaś cofa się w barbarzyństwo.
Sądzę, że tych kilka uwag, sformułowanych przez plastyka – pedagoga, explicite charakteryzuje mechanizm oddziaływania sztuki, niekiedy trudnej, ale z pewnością godnej spotkania.
Od ponad dziesięciu już lat, w renomowanych galeriach polskich, można zobaczyć prace członków warszawskiej grupy „Cytadela”, działającej przy Klubie Dowództwa Operacyjnego. Grupa powstała z inicjatywy plastyka st. chor. sztab. Waldemara Kusala. Zwraca uwagę wysoki poziom prezentowanej twórczości. Z pewnością artyści zachowują swój styl, nie ulegając chęci zyskania łatwego poklasku.
Malarstwo Inspirowane Patriotyzmem
Muzeum Warszawskiego Przedsiębiorstwa Geodezyjnego
ul. Nowy Świat 2
wystawa czynna od 9 do 30 listopada 2016 roku
Personalny skład grupy „Cytadela” niejako wymusza autentyzm tworzenia, stymuluje potrzebę doskonalenia warsztatu malarskiego. Plastycy wojskowi, byli żołnierze zawodowi i artyści cywilni w swych pracach częstokroć podejmują problematykę stricte związaną z wojskiem. Niemal tradycją stały się nagrody i wyróżnienia przyznawane im na ogólnopolskich przeglądach sztuki. Jednak tematyka prac obejmuje dużo szersze spektrum, zahaczając o przeróżne pogranicza. I tak najczęściej realizowane, na kolejnych plenerach malarskich hasło: Forty i fortyfikacje nie tylko obejmuje historię kraju i patriotyczny wymiar dziejów naszego narodu, to także zwrócenie uwagi na przemijanie, potrzebę zabezpieczenia materialnego dziedzictwa.
Wszak jak mówił prof. Kazimierz Michałowski : Cechą charakteryzującą stopień ogólnego poziomu kultury osiągnięty przez dane społeczeństwo jest jego zainteresowanie reliktami przeszłości. Ruiny mówią, trzeba tylko umieć i chcieć ich słuchać. Wystawę tę oglądaliśmy m.in. w: Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Woli – Oddziale Muzeum m.st. Warszawy i w Państwowym Muzeum Archeologicznym. Kolekcja ciągle się rozrasta i z pewnością jeszcze wielokrotnie będzie eksponowana.
Myślę, że dla programu grupy istotne jest też wpisywanie się w aktualia. Ot choćby to, iż rok 2015 ogłoszono rokiem Witkiewiczów, a także Międzynarodowym Rokiem Tadeusza Kantora /UNESCO/. Stanisław Witkiewicz (1851-1915) – wielki patriota, malarz, krytyk sztuki, twórca stylu zakopiańskiego i jego syn Stanisław Ignacy (1885-1939) – wybitny dramaturg, wszechstronnie uzdolniony plastyk, autor pism filozoficzno-estetycznych, są twórcami, których dorobek godny jest przypomnienia, inspiruje malarskie przemyślenia. Pod koniec ubiegłego roku prace dedykowane Witkacemu pokazane zostały w galerii na terenie Cytadeli i w Centrum Łowicka – niezwykle prężnie działającej placówce upowszechniania kultury w Warszawie. Obecnie wystawa prezentowana jest w Domu Kultury Śródmieście.
Nic dziwnego, że zafascynował nas dorobek Tadeusza Kantora (1915-1990) – bodaj najbardziej rozpoznawalnego na świecie twórcy XX wieku. Jego teatr Cricot 2 był swoistą kontynuacją myśli St. I. Witkiewicza.
Doświadczenie Kantora czasu wojny i pokoju uzewnętrznione w jego „teatrze śmierci” staje się naszym wspólnym przeżyciem, owocuje w plastycznych realizacjach, które już niedługo zobaczymy na kolejnej wystawie.
Prace aktualnie wystawiane w Muzeum Warszawskiego Przedsiębiorstwa Geodezyjnego – inspirowane poczuciem patriotyzmu – są wyborem z wcześniejszej twórczości, uzupełnionym dorobkiem dwóch ostatnich plenerów malarskich zorganizowanych pod hasłem Pejzaż patriotyczny. To, być może enigmatyczne sformułowanie wyjaśnialiśmy wielopłaszczyznowo: zwiedziliśmy Muzeum Obrony Helu, słuchaliśmy fascynujących wspomnień mieszkańców regionu, uczestniczyliśmy w cyklu wykładów na temat istoty patriotyzmu. Bycie w tym klimacie miało oczywisty wpływ na nasze malowanie, na odczucie, iż ziemia po której stąpamy przechowuje zapis dziejów, że każdy z nas z niej wyrasta i ma obowiązek o tym pamiętać.
Mam pełną świadomość, że w ten sposób zaledwie sygnalizuję bogatą działalność grupy „Cytadela” – ewokowaną czasem pokoju i wiem, że warto śledzić dokonania plastyczne, które od odbiorcy wymagają partnerskiego współtworzenia.
Tekst: Jacek Bukowski
Malarstwo Inspirowane Patriotyzmem
Wystawę można zwiedzać od 9 do 30 listopada 2016 roku w Muzeum Warszawskiego Przedsiębiorstwa Geodezyjnego, ul. Nowy Świat 2
Autorzy prezentowanych prac:
Anna Boszko
Jacek Bukowski
Jan Dil
Anna Grzybowska
Barbara Kosiak
Adam Kunikowski
Waldemar Kusal
Elżbieta Kwiatkowska
Anna Łącka
Zbigniew Maciejewski
Ryszard Materka
Wiktoria Mikulska
Iwona Nielubowicz
Jolanta Noga
Elżbieta Owczarek
Magdalena Piwko-Chudzik
Teresa Radomyska-Kusal
Krystyna Rafalska
Iwona Sielczak
Hanna Szoll
autor zdjęć: Arch. Klubu DORSZ
komentarze