moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

„Jerzy” – historia legendarnego dowódcy

Wspomnienia z powstania warszawskiego, niepublikowane dotąd zdjęcia i fragmenty korespondencji z podkomendnymi z oddziału i dowódcami z powstania – to wszystko znalazło się w albumie „Jerzy” autorstwa Mariusza Olczaka, wicedyrektora Archiwum Akt Nowych. Opowiadająca o Ryszardzie Białousie książka odkrywa zapomnianą postać legendarnego dowódcy elitarnego Batalionu „Zośka”.

„Jerzy”, dowódca Batalionu Armii Krajowej „Zośka”. Powrót do ojczyzny. Neuquén – Warszawa”. To album wydany przez Wojskowy Instytut Wydawniczy i Archiwum Akt Nowych. Premiera książki będzie miała miejsce 31 lipca w Centralnej Bibliotece Rolniczej w Warszawie. Autorem albumu jest Mariusz Olczak, wicedyrektor Archiwum Akt Nowych, historyk, który opisał m.in. biografię Jana Rodowicza „Anody”, oficera Batalionu „Zośka”. – Historią Ryszarda Białousa zainteresowałem się, gdy jako historyk i archiwista zajmowałem się uzupełnianiem archiwów dotyczących Armii Krajowej, szczególnie Batalionu „Zośka” oraz „Parasol” – mówi Mariusz Olczak. Podczas pracy nad poszukiwaniami kolejnych archiwów oraz dokumentów o żołnierzach AK, Olczak spotkał się w Stanach Zjednoczonych z Janem Więckowskim, ps. Drogosław, który w czasie wojny był szefem 2 kompanii „Rudy” Batalionu „Zośka” Szarych Szeregów i adiutantem Białousa. – Jan Więckowski wspomniał mi, że archiwalia na pewno ma również rodzina Ryszarda Białousa – mówi Olczak. Po powrocie do Polski odnalazł w Internecie wnuka „Jerzego”, a ten skontaktował go z synami swojego dziadka.

Rodzina Ryszarda Białousa mieszka do dziś w Patagonii. – Przekazali w 2007 roku do Archiwum Akt Nowych dokumenty, zdjęcia, rękopisy – opowiada Mariusz Olczak, który przygotowuje biografię Białousa. – Pojawił się jednak pomysł wydania albumu z ilustracjami, zdjęciami, skanami listów i dokumentów przed wydaniem biografii – mówi Olczak. W albumie po raz pierwszy zostaną opublikowane archiwalne zdjęcia, ale też teksty, rękopisy „Jerzego” dotyczące m.in. powstania warszawskiego. – To rzeczy w Polsce zupełnie nieznane – mówi autor albumu. Wśród archiwaliów znajdziemy również listy, które wymieniali między sobą „Jerzy” i zośkowcy, m.in. Jan Mazurkiewicz, ps. „Radosław”, w czasie powstania warszawskiego dowódca Zgrupowania Radosław.

– Ten album będzie tym, czego nie wolno było zrobić wiele lat temu, w PRL-u, czyli opowieścią o wielkim człowieku, który sprzeciwiał się totalitarnemu systemowi – mówi Olczak. – System komunistyczny nie pozwalał, by ktoś taki jak „Jerzy” mógł stać się legendą – dodaje badacz. Wydanie albumu poprzedza biografię, choć na nią trzeba będzie jeszcze poczekać, ponieważ napływają wciąż nowe dokumenty i inne archiwalia. – Dwa tygodnie temu odbierałem kolejną przesyłkę z Argentyny. To była między innymi korespondencja między Ryszardem Białousem a Aleksandrem Kamińskim. Aż kilkanaście listów – mówi Mariusz Olczak.

Kim był Ryszard Białous, ps. „Jerzy”? W powstaniu dowodził batalionem „Zośka”, był też zastępcą, a następnie dowódcą Brygady Dywersyjnej „Broda 53” w Zgrupowaniu AK Radosław. Przeszedł z Woli przez Stare Miasto na Czerniaków. Po upadku powstania trafił do obozów jenieckich w Niemczech. W kwietniu 1945 roku został uwolniony przez Brytyjczyków i przydzielony do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego.

Z obawy przed represjami ze strony władz komunistycznych, oficer postanowił nie wracać do kraju. Kontynuował działalność w ruchu harcerskim, był naczelnikiem harcerzy ZHP poza granicami kraju. W 1948 roku wyemigrował z rodziną do Argentyny i zamieszkał w prowincji Neuquén, niedaleko granicy z Chile. Pracował jako architekt, był m.in. konstruktorem i nadzorował budowę lotniska w Quillen – najwyżej położonego w Ameryce Południowej.

Odwiedził Polskę tylko raz, w 1974 roku, w 30. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego. Zmarł 24 marca 1992 roku w Neuquén i został tam pochowany. Na jego symbolicznej mogile w kwaterze batalionu „Zośka” na Wojskowych Powązkach umieszczono epitafium: „Ludzie, którymi miałem zaszczyt dowodzić, to nie wyspa oderwana od społeczeństwa ani cierpiętnicy, dla których było ideałem polec za Ojczyznę, lecz świadomi swych obowiązków młodzi obywatele Rzeczypospolitej, dla których ideałem było żyć dla Niej i pracą przyczynić się do Jej świetności”.

Kpt. Białous został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy i dwukrotnie Krzyżem Walecznych. W czerwcu tego roku prochy kpt. Białousa zostały sprowadzone do Polski. Była to inicjatywa Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”. Jednak bez pomocy państwa, czyli Ministerstwa Obrony Narodowej i Wojsk Obrony Terytorialnej z ich dowódcą gen. Wiesławem Kukułą, nie udałoby się to. Z Argentyny prochy zostały przewiezione do amerykańskiej bazy lotniczej w Ramstein w Niemczech, a stamtąd przetransportowane do Polski na pokładzie wojskowego samolotu CASA. Podczas lotu nad Polską maszynę eskortowały dwa samoloty F-16 z 31 Bazy Lotnictwa Taktycznego w Krzesinach.

Pogrzeb odbędzie się 31 lipca na wojskowej części cmentarza powązkowskiego w Warszawie.

KE

autor zdjęć: PZ

dodaj komentarz

komentarze


Świetne występy polskich żołnierzy
Detect & Classify: satelity z AI
Szef Sztabu Generalnego: MSPO przykładem rewolucji dronowej
Wicepremier Kosiniak-Kamysz rozmawia o technologiach nuklearnych
Pilica+ coraz bliżej
Premierowe strzelania Spike’ami z Apache’ów
Najmłodszy w rodzinie
Piorun 2 coraz bliżej
Strategiczne partnerstwo Polski i Kanady
NATO ćwiczy na Bałtyku. Z polskim udziałem
Obowiązek budowy schronów staje się faktem
Ćwicz w szkole jak w wojsku!
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Tuga – postrach dronów
Spotkanie Trump-Nawrocki
Dron-śmigłowiec dla marynarki
Wielkie zbrojenia za Odrą
Trenują przed „Zapadem ‘25”
Małopolscy terytorialsi tym razem walczyli z suszą
Duże osiągnięcie polskich skoczków
Polsko-koreańska spółka będzie produkować rakiety do wyrzutni Homar-K
Zwycięska batalia o stolicę
Pancerna pięść
Lepsza efektywność
Nowelizacja ustawy o obronie z podpisem prezydenta
Dwie agresje, dwie okupacje
Triumf żołnierzy-lekkoatletów
Modernizacja F-16 w polskich zakładach wojskowych
Banki – nowi partnerzy PGZ-etu
Cena wolności. Powstańcze wspomnienia
Inowrocławscy saperzy z misją na południu
Salwa z wysokości
Polski udział w produkcji F-16 i F-35
Z najlepszymi na planszy
Czas nowych inwestycji
Szczelna sieć dla Tarczy
Grot A3 w drodze do linii
Nowe wcielenie Herona. Tym razem dla batalionu
Akt oskarżenia w sprawie planu „Warta”
Wojskowi szachiści z medalem NATO
Startuje „Żelazny obrońca”
Prezydent Nawrocki: Wieluń to symbol cierpienia
Klucz do bezpieczeństwa
Nie tylko K9. Koreańska oferta dla WOT-u
Drony w ofensywie
StormRider na fali
Awaryjne lądowanie wojskowego śmigłowca
Orlik na Alfę
Hekatomba na Woli
Skoordynowane zarządzanie w kryzysie
Premier i szefowa UE na granicy w Krynkach
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
Loty szkoleniowe na F-16 wstrzymane do odwołania
Szef MON-u upamiętnił pierwszych poległych w II wojnie
Amerykańsko-rosyjski szczyt na Alasce
Skorzystaj z szansy na zostanie oficerem
Baobab z miotaczem
Polskie siły zbrojne stawiają na nowoczesność
Drones on the Offensive
Relokacja wojsk na Podkarpaciu
Brytyjczycy żegnają Malbork
Nocne ataki na Ukrainę
Zakupy według potrzeb
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Huta Stalowa Wola na MSPO
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
31 Baza Lotnictwa Taktycznego apeluje do mediów
Informacja geoprzestrzenna na współczesnym polu walki
Na motocyklach śladami historii
„Road Runner” w Libanie
Wyczekiwane przyspieszenie
Kadeci będą się uczyć obsługi dronów
MON rozpoczyna współpracę z Ligą Obrony Kraju
Niemiecki plan zniszczenia Polski
„Był twarzą sił powietrznych”
Norwegowie budują na polskim poligonie
Czarna skrzynka F-16 w rękach śledczych
Beret „na rekinka” lub koguta
Polska i Szwecja, razem na rzecz bezpieczeństwa
Polski żołnierz pobił w Chinach rekord świata
Nietypowa premiera targowa
Westerplatte, 1 września 1939. Pamiętamy!
Szczyt przywódców ws. Ukrainy
Na otwartym morzu mierzą daleko!
Śmierć pilota F-16. Trwa badanie przyczyn wypadku
Kikimora o wielu twarzach
Nowość Grupy WB na MSPO 2025: robot kroczący
Towarzysze czołgów
Premier Tusk: MSPO robi wrażenie
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Radary, które widzą wszystko

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO