Ustawa o obronie ojczyzny wprowadza wiele nowych rozwiązań, dlatego MON uruchomiło cykl szkoleń kaskadowych w jednostkach, by wszyscy żołnierze mieli pełną wiedzę na temat zmienionych przepisów. Na naszych łamach regularnie publikujemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Udzielają ich eksperci z Ministerstwa Obrony Narodowej.

Czy żołnierzowi DZSW przysługuje urlop okolicznościowy. Jeśli tak, to w jakich przypadkach?

Żołnierzowi DZSZ przysługuje urlop okolicznościowy na jego udokumentowany wniosek w wymiarze
– od 3 do 5 dni roboczych w następujących przypadkach:
1. zgonu i pogrzebu lub ciężkiej choroby najbliższego członka rodziny, za którego uważa się małżonka, dziecko, ojca, matkę, byłego opiekuna prawnego, siostrę, brata, babkę lub dziadka żołnierza, a także dziecko, ojca, matkę lub byłego opiekuna prawnego małżonka żołnierza
2. zawarcia związku małżeńskiego przez żołnierza
3. urodzenia się dziecka żołnierza
4. potrzeby odwiedzenia małżonka lub dziecka żołnierza
5. potrzeby załatwienia spraw rodzinnych i osobistych
– do 14 dni roboczych – w przypadku konieczności usunięcia skutków wystąpienia stanu klęski żywiołowej, która dotknęła jego rodzinę, lub w związku z pracami sezonowymi w prowadzonym osobiście lub wraz ze współmałżonkiem gospodarstwie rolnym.

Czy żołnierz pełniący służbę na stanowisku służbowym lekarza czy referenta prawnego ma prawo do dodatku służbowego otrzymywanego z tytułu służby w jednostce bojowej i jednocześnie z tytułu służby na tym stanowisku ?

Zgodnie z zapisami rozporządzenia ministra obrony narodowej w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych żołnierz zawodowy otrzymuje dodatek służbowy o charakterze stałym z tytułu pełnienia służby w wymienionych jednostkach wojskowych. Wobec powyższego żołnierze zawodowi zajmujący stanowiska służbowe lekarzy czy referentów prawnych również są uprawnieni do otrzymywania tego dodatku. Natomiast w wypadku zbiegu uprawnień do dodatków służbowych bezpośrednie zastosowanie ma art. 439 ust. 8 ustawy o obronie ojczyny. Jest tam doprecyzowane, że żołnierzowi zawodowemu spełniającemu równocześnie warunki do otrzymywania dodatków specjalnych o charakterze stałym z kilku tytułów przysługuje jeden dodatek specjalny, w wyższej stawce miesięcznej. Przepis ten stosuje się również w przypadku zbiegu uprawnień do dodatku służbowego. Wobec powyższego dotychczasowe decyzje przyznające dodatek służbowy w niższej stawce należy wyeliminować z obrotu prawnego.

Czy dowódca jednostki wojskowej, który rozpatrzył odwołanie żołnierza od opinii służbowej, może również zweryfikować tę opinię? Żołnierz złożył wniosek o weryfikację ostatecznej opinii służbowej do przełożonego dowódcy jednostki, ale ten, powołując się na rozporządzenie w sprawie opiniowania żołnierzy, przedmiotowy wniosek przesłał do dowódcy jednostki jako organu właściwego.

Zgodnie z § 13 ust. 1 rozporządzenia ministra obrony narodowej z 4 lipca 2022 r. w sprawie opiniowania służbowego żołnierzy wniosek o zweryfikowanie ostatecznej opinii służbowej, w której żołnierzowi wystawiono ocenę ogólną niedostateczną, opiniowany wnosi na piśmie do dowódcy jednostki. Zgodnie natomiast z § 13 ust. 2, jeżeli opiniującym był dowódca jednostki wojskowej, organem właściwym do zweryfikowania opinii służbowej jest przełożony tego dowódcy. Należy przez to rozumieć, że opiniującym jest zarówno bezpośrednio przełożony żołnierza, jak i wyższy przełożony rozpatrujący odwołanie. Zatem jeżeli opiniującym był dowódca jednostki, organem właściwym do zweryfikowania opinii służbowej jest przełożony tego dowódcy jednostki wojskowej. Ta sytuacja ma pozwolić, aby członkowie ewentualnie powołanej komisji jako podwładni – badając zasadności wniosku – nie oceniali sposobu rozpatrzenia odwołania wniesionego do dowódcy jednostki wojskowej.

Ile czasu ma dowódca jednostki wojskowej ma dalsze przesłanie wniosku żołnierza dotyczącego przeniesienia służbowego?

Wszystkie sprawy powinny być załatwiane niezwłocznie, lecz nie później niż w terminach określonych w odrębnych przepisach. Jeśli sprawa wymaga postępowania wyjaśniającego i ma szczególny wpływ na przebieg służby żołnierza, jej załatwienie powinno nastąpić w terminie do 14 dni, a w szczególnie uzasadnionym wypadku może być przedłużone na czas oznaczony, nie dłuższy niż dwa miesiące.

Czy żołnierz zawodowy, który jest na urlopie wychowawczym już prawie dwa lata, ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego?

Zgodnie z ustawą o obronie ojczyzny żołnierzowi zawodowemu korzystającemu z urlopu wychowawczego nie wypłaca się uposażenia i innych należności pieniężnych. Jeśli więc żołnierz przez okres całego roku kalendarzowego przebywał na urlopie wychowawczym, a tym samym nie otrzymywał w tym roku uposażenia, to taki żołnierz nie nabył praw do dodatkowego uposażenia rocznego.
Jeśli natomiast żołnierz przebywał na urlopie wychowawczym jedynie przez część roku kalendarzowego, to nabywa on prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego na zasadach ogólnych.

Żołnierz zawodowy nie może przed upływem trzech lat od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej prowadzić działalności gospodarczej w zakresie produkcji lub obrotu wyrobami obronnymi, ani też prowadzić tego rodzaju działalności gospodarczej wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem lub pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Czy ten szeroki znaczeniowo zapis oznacza, że nie wolno założyć nawet sklepu z militariami lub strzelnicy/usług treningowych, w ramach których jest sprzedawana amunicja strzelecka?

Przede wszystkim należy wskazać, że z treści art. 336 ust. 2 ustawy o obronie ojczyzny wynika, że żołnierz zawodowy nie może przed upływem trzech lat od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej prowadzić działalności gospodarczej w zakresie produkcji lub obrotu wyrobami obronnymi objętymi listą, o której mowa w art. 346 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ani też prowadzić tego rodzaju działalności gospodarczej wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem, lub pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Z powyższego jednoznacznie wynika, że przepis odnosi się i dotyczy szczególnych zagadnień w tym zakresie, jakim jest np. produkcja czy obrót (handel) wyrobami objętymi listą, a zgodnie z cytowanym przepisem, tj. art. 346 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, do tej listy zaliczamy broń, amunicję lub materiały wojenne. Jak można zauważyć, przepis jednoznacznie wskazuje, o jakie wyroby chodzi, jak również te wyroby muszą być ściśle związane z produkcją lub obrotem.

Należy przyjąć, że jeśli prowadzenie działalności gospodarczej nie wiąże się z tymi celami przedstawionymi wyżej i nie dotyczy wyrobów uwzględnionych w cytowanym przepisie Traktatu, to treść art. 336 ust. 2 ustawy o obronie ojczyzny nie ma do tego przypadku zastosowania.

Proszę o doprecyzowanie zasad mianowania. Zgodnie z ustawą o obronie ojczyzny: „mianowanie żołnierza na kolejny wyższy stopień wojskowy może nastąpić po upływie 3 lat od dnia poprzedniego mianowania, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeśli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, żołnierz może być mianowany na kolejny wyższy stopień wojskowy przed upływem tego okresu, jednak nie krótszym niż 2 lata”. Czy okres 3-letni (lub 2-letni w szczególnych przypadkach) od poprzedniego mianowania, należy liczyć od dnia mianowania czy od objęcia obowiązków na stanowisku służbowym?

Kwestię reguluje art. 140 ust. 17 oraz ust. 18 ustawy o obronie ojczyzny, który wskazuje okres, po jakim może nastąpić mianowanie żołnierza na kolejny wyższy stopień wojskowy. Jednocześnie należy stwierdzić, że stosownie do zapisu art. 136 ust. 4 ustawy żołnierza zawodowego mianuje się na stopień wojskowy, który odpowiada stopniowi etatowemu stanowiska służbowego, na jakie żołnierz ma być wyznaczony, z dniem objęcia stanowiska służbowego, albo na kolejny stopień wojskowy w ramach zajmowanego stanowiska służbowego, z dniem określonym w rozkazie o mianowaniu albo w postanowieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy jednak podkreślić, że pomimo iż wymogi stażu w stopniu wojskowym w zakresie mianowania na kolejny wyższy stopień wojskowy wymienione w ustawie są przesłankami obligatoryjnymi, to jednak ocena zasadności mianowania należy każdorazowo do właściwego organu wojskowego, a poprzedzona powinna być indywidualną analizą każdego przypadku.

Podsumowując: po trzech latach od mianowania na poprzedni stopień wojskowy, a nie objęcia obowiązków na stanowisku służbowym, MOŻNA mianować żołnierza na kolejny wyższy stopień wojskowy odpowiadający stopniowi etatowemu stanowiska służbowego, na jakie żołnierz ma być wyznaczony albo w ramach zajmowanego stanowiska służbowego.

Kiedy nie można przenieść żołnierza zawodowego do innego garnizonu bez jego zgody?

Przepisy ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny nie przewidują wyrażenia zgody przez żołnierza zawodowego na przeniesienie do innego garnizonu. Żołnierz może zostać przeniesiony do innego garnizonu bez jego zgody.

Czy żołnierz OT, który nie stawi się do służby pełnionej rotacyjnie z powodu choroby, nabędzie prawo do dodatku za gotowość bojową? Czy okoliczność choroby dowódca może uznać jako usprawiedliwioną przyczynę nieobecności?

Zgodnie z art. 480 ust. 3 ustawy o obronie ojczyzny dodatek za gotowość bojową nie przysługuje za miesiąc kalendarzowy, w którym żołnierz OT:

– nie stawił się do terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie,
– nie pełnił terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie z przyczyn nieusprawiedliwionych w pełnym wymiarze ustalonego czasu trwania,
– nie stawił się z przyczyn nieusprawiedliwionych do pełnienia terytorialnej służby wojskowej w trybie natychmiastowego stawiennictwa.
W związku z powyższym nie ulega wątpliwości, że żołnierz, który nie stawił się do pełnienia służby rotacyjnie (nawet z powodu choroby), traci prawo do dodatku za gotowość bojową za dany miesiąc. Wynika to z faktu, że warunkiem otrzymania dodatku za gotowość bojową jest stawiennictwo żołnierza do służby pełnionej rotacyjnie, choćby nie został dopuszczony do jej pełnienia z powodu choroby. Z kolei w sytuacji, gdy żołnierz stawił się do pełnienia służby, lecz nie został dopuszczony do jej pełnienia z powodu choroby, nie zaistnieje żadna z trzech przesłanek pozbawienia go prawa do dodatku, o których mowa w art. 480 ust. 3 ustawy. W takiej sytuacji żołnierz zachowa prawo do dodatku za gotowość bojową.
Żołnierz OT zachowuje prawo do dodatku za gotowość bojową w następujących sytuacjach:
– gdy stawił się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie (lecz nie został dopuszczony do jej pełnienia np. z powodu choroby),
– gdy stawił się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie i rozpoczął jej pełnienie, lecz z przyczyn usprawiedliwionych nie pełnił jej w pełnym wymiarze ustalonego czasu trwania (np. musiał przerwać szkolenie z powodu kontuzji),
– gdy nie stawił się z przyczyn usprawiedliwionych do pełnienia terytorialnej służby wojskowej w trybie natychmiastowego stawiennictwa.