W tym roku obchodzimy okrągłą rocznicę, jako jeden z najstarszych tytułów na polskim rynku prasowym.

Polska Zbrojna będzie organem niezbędnym dla każdego wojskowego, a też ciekawym i zapobiegliwym informatorem w sprawach Armii i jej życia dla ogółu społeczeństwa”, napisano w pierwszym numerze gazety, który ukazał się w środę 5 października 1921 roku.

Pierwszy numer – okazowy – liczył 12 stron i kosztował 20 marek. Kto chciał wykupić miesięczną prenumeratę gazety w Warszawie, musiał zapłacić za nią 600 marek.

Polityka i kartofle

Wojskowym władzom w Polsce, podobnie jak w innych krajach, zależało na stworzeniu po zakończeniu I wojny światowej nowoczesnego pisma traktującego o sprawach armii i przybliżającego jej problemy społeczeństwu. Na przeszkodzie stanęła jednak wojna z bolszewikami i dopiero po jej wygraniu taki pomysły można było zrealizować. Jak zapowiadała redakcja dziennika, na jego łamach miały być zamieszczane wiadomości urzędowe i rozkazy dotyczące wojska, omawiane sprawy sił zbrojnych, kwestie polityczne i zagraniczne. Znalazło się też miejsce na doniesienia sportowe i kulturalne.

Napisano też, że „Polska Zbrojna” poświęci baczną uwagę życiu naszych związków strzeleckich, sokolskich i harcerskich skupiających społeczeństwo i młodzież w pracy nad odrodzeniem fizycznym narodu oraz kształceniem jego cnót rycerskich. „Gazeta dążyć będzie też do budzenia i utrwalania wzajemnej miłości, szacunku i zaufania między społeczeństwem a armią”. W pierwszym numerze dziennika ukazały się m.in. tekst o Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce, napisany przez jej szefa gen. Henriego Niessela, projekt ustawy o obowiązkach i prawach oficera oraz doniesienia o reformie skarbu państwa.

Czytelnicy mogli się też zapoznać z artykułem bp. polowego Stanisława Galla o cnotach rycerskich, rozkazem ministra spraw wojskowych o odznaczeniach oraz spisie oficerów służby czynnej, a także z dekretem wodza naczelnego o awansach. Nie zabrakło też praktycznych informacji o wojskowym ruchu spółdzielczym, w tym o zaopatrzeniu jego członków w opał na zimę oraz o dostawie zapasów kartofli dla oficerów. Na łamach gazety apelowano też do czytelników: „Żądajcie »Polski Zbrojnej« w kioskach, żądajcie »Polski Zbrojnej« na kolejach”.

„W naszej gazecie oficer i żołnierz poza działem wojskowym znajdzie jeszcze odpowiednio bezstronne informacje i lekturę, która niewątpliwie przyniesie mu korzyść”, napisał w kolejnym numerze gazety kpt. Remigiusz Kwiatkowski, jej pierwszy redaktor naczelny i wydawca. Ten poeta, tłumacz i dziennikarz stał na czele pisma do lutego 1926 roku. Przedtem był szefem Wydziału Informacyjno-Prasowego w Departamencie Mobilizacyjno-Organizacyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych, potem kierował podobnym wydziałem w Sekcji Informacyjnej sztabu resortu. Od 1923 roku Kwiatkowski był oficerem 30 Pułku Piechoty w Warszawie, a rok później został także szefem Wydziału Wyznań Niekatolickich MSW. Był autorem wierszy, przekładów poetów chińskich, japońskich i koreańskich, oraz aforyzmów, w tym tak znanego jak „parasol noś i przy pogodzie”.

Kolejny naczelny, Władysław Ludwik Evert, kierował gazetą aż do 1934 roku.

Przez cały okres międzywojenny pismo wychodziło jako dziennik i półoficjalny organ Ministerstwa Spraw Wojskowych. „Polska Zbrojna” była też pod silnym wpływem autorytetu Józefa Piłsudskiego, którego poparła podczas zamachu majowego.

Pismo systematycznie się rozrastało. Nakład osiągnął 10 tys. egzemplarzy, zwiększyła się też objętość gazety, która w wydaniach specjalnych przekraczała nawet 20 stron. Oprócz tematyki wojskowej publikowano informacje dotyczące polityki, sportu i kultury, poruszano sprawy społeczne, kwestie wychowania proobronnego, zamieszczano projekty ustaw i rozporządzeń, ale też kroniki towarzyskie i kryminalne. Zaczęły się ukazywać specjalne dodatki poświęcone literaturze, ruchowi spółdzielczemu, problemom podoficerów czy sprawom kobiet.

Okres Polski Ludowej

Gazetę wydawano aż do wybuchu II wojny światowej. Po ataku Niemiec na Polskę i podczas oblężenia Warszawy redaktorzy wzywali rodaków do walki, podawali niezbędne informacje i dodawali ducha walczącym. Ostatni numer ukazał się 23 września 1939 roku. Pięć dni później stolica skapitulowała.

„Polskę Zbrojną” odtworzono w 1945 roku jako organ propagandowy ludowego Wojska Polskiego. Treści w niej zamieszczane nowe władze poddawały ścisłej cenzurze i gazeta stała się pismem bardziej politycznym niż wojskowym. Zwieńczeniem przekształceń była pięć lat później zmiana nazwy na „Żołnierz Wolności”. „Nasza gazeta winna nieustannie pogłębiać wieź wojska ludowego z klasą robotniczą i masami pracującymi, bo w tej więzi leży źródło siły wojska, które stoi na straży niepodległości i socjalistycznego budownictwa naszej ojczyzny”, napisano w pierwszym numerze z 22 lipca 1950 roku.

Upolityczniona gazeta stała się jednym z narzędzi indoktrynacji władz komunistycznych. Choć nadal ukazywały się artykuły o ćwiczeniach na poligonach czy wojskowym uzbrojeniu, gros miejsca zajmowały relacje o politycznych priorytetach Polski Ludowej i sprawozdania z partyjnych uroczystości.

Zrywanie z komunistyczną przeszłością rozpoczęło się w 1991 roku, a sygnałem powrotu do tradycji była zmiana nazwy na „Polska Zbrojna”. „Miała być to gazeta ogólnopolska przeznaczona nie tylko dla wojska, ale dla cywili, w której wojsko informowałoby społeczeństwo o swoich problemach, osiągnięciach i trudnościach, a przedstawiciele całego społeczeństwa wyrażaliby jego postulaty, oczekiwania i nadzieje wiążące się z zachodzącymi w siłach zbrojnych przemianami”. Napisał tak 25 listopada 2001 roku w artykule poświęconym 80-leciu pisma Jerzy Ślaski, pierwszy po 1991 roku redaktor naczelny gazety. Ten podporucznik Armii Krajowej i członek oddziału partyzanckiego Mariana Bernaciaka „Orlika” po wojnie był autorem opracowań dotyczących m.in. powojennego podziemia niepodległościowego.

Spacerem przez 95 lat

Dla gazety nie był to jednak koniec zmian. Od stycznia 1997 roku „Polska Zbrojna” zaczęła się ukazywać jako tygodnik, a w 2007 roku ruszyła jej internetowa, codzienna wersja jako portal polska-zbrojna.pl. Od kwietnia 2012 roku pismo jest miesięcznikiem.

Zmieniał się także wydawca – Dom Wydawniczy Bellona z początkiem 2007 roku zastąpiła utworzona przez Ministerstwo Obrony Narodowej Redakcja Wojskowa, która wchłonęła zlikwidowane pisma rodzajów wojsk: „Wojska Lądowe”, „Wiraże” i „Banderę”. Cztery lata później redakcję przekształcono w Wojskowy Instytut Wydawniczy – instytucję kultury przy resorcie obrony.

Dziś „Polska Zbrojna” jest jednym z najbardziej znanych czasopism wojskowych w Polsce oraz opiniotwórczym miesięcznikiem społeczno-informacyjnym. Skierowana jest do żołnierzy zawodowych, pracowników wojska i ich rodzin oraz czytelników interesujących się sprawami polskiej armii, obronności i bezpieczeństwa, a także pasjonatów militariów i historii wojskowości.

Piszemy o sprawach bliskich rodzajom sił zbrojnych, ćwiczeniach, służbie polskich żołnierzy w misjach poza granicami kraju, polityce obronnej, tradycjach i historii wojskowości, życiu w garnizonach, poradach prawnych oraz ciekawostkach z zakresu techniki wojskowej. 

W tym roku obchodzimy nasze 95-lecie, jesteśmy w ten sposób jednym z najstarszych tytułów na polskim rynku prasowym. Z okazji tej rocznicy chcemy przybliżyć naszym czytelnikom tematykę poruszaną przez te lata na łamach „Polski Zbrojnej” oraz pokazać, jak zmienił się sposób pisania o armii.

W całorocznym cyklu artykułów będziemy zamieszczać fragmenty tekstów, cytaty z pisma oraz informacje dotyczące wielu aspektów życia wojskowego. Pokażemy jak w ciągu tych 95 lat na łamach „Polski Zbrojnej” pisano m.in. o ćwiczeniach na poligonach, defiladach wojskowych, zmaganiach sportowych, szczegółach uzbrojenia czy pomocy armii dla społeczeństwa. Zapraszamy do lektury.