Uroczystość odsłonięcia memoriału przy pomniku gen. Władysława Andersa we włoskim mieście Cassino zakończyła trzydniowe wydarzenia zorganizowane z okazji 81. rocznicy bitwy o Monte Cassino. W granicie, za figurą legendarnego dowódcy stojącą na skwerze przy zbiegu Via Dante i Via Gabriele D'Annunzio, wyryto 1057 nazwisk jego podwładnych, poległych w walkach o klasztorne wzgórze.

„Każdego dnia trzeba podtrzymywać pamięć o naszej historii. Jest to jedyny sposób, by wzmocnić naszą kulturową tożsamość i oddalić niebezpieczeństwo powtórzenia się w Europie tak nieludzkich zachowań i decyzji. W memoriale przeplatają się wspomnienia i pragnienia. Jest on bowiem wyrazem pragnienia, by postać generała, którego chcielibyśmy zobaczyć, jak idzie wśród nas drogą, połączyć ze wspomnieniem filmu »Wielka droga«” – to fragment umieszczonej na odsłoniętym dziś memoriale inskrypcji w trzech językach: włoskim, polskim i angielskim. Warto przypomnieć, że polsko-włoski film fabularny z 1946 roku opowiada o losach ludzi wysiedlonych na Sybir w 1939 roku, którzy przetrwali wygnanie i dostali się do armii generała Andersa.

– Jestem ogromnie szczęśliwy, że udało się doprowadzić do końca nasz projekt w centrum Cassino. Przed rokiem stanął tu pomnik generała, a teraz za nim memoriał. W granicie wyryto imiona i nazwiska 1057 bohaterów, polskich żołnierzy, którym nie dane było doczekać zwycięstwa w bitwie – mówi Bogusław Mamiński, główny pomysłodawca postawienia w samym centrum Cassino pomnika gen. Andersa i memoriału. Były czołowy biegacz świata na 3000 m z przeszkodami, a obecnie prezes Klubu Biegacza „Sporting” z Międzyzdrojów, nie krył radości z kompleksowej realizacji planu. – Zostawiliśmy projekt edukacyjny, który służyć będzie co najmniej 100 lat – dodaje z uśmiechem. Natomiast zapytany o kolejne pomysły związane z upamiętnianiem bitwy o Monte Cassino, zapowiedział, że teraz będzie zabiegał o popularyzowanie wśród młodzieży, zwłaszcza ze szkół imienia Bohaterów Monte Cassino, szlaku historycznego wielkiej bitwy stoczonej w maju 1944 roku. – Za rok chcemy zorganizować jubileuszową, piątą edycję Trekkingu Historycznym Szlakiem Bitwy o Monte Cassino. Naprawdę warto rozpropagować tę imprezę, by zachęcić do udziału w niej jak najwięcej osób – stwierdził wicemistrz świata z 1983 roku.

Projekt w centrum Cassino zrealizowano dzięki wsparciu władz tego miasta, gminy Międzyzdroje, powiatu wielickiego, gmin Biskupice, Gdów i Kłaj, miasta i gminy Niepołomice oraz Kopalni Soli Wieliczka SA.

Przed uroczystością odsłonięcia memoriału w Urzędzie Miasta Cassino podpisano umowy o współpracy partnerskiej pomiędzy Cassino a gminami Międzyzdroje i Gdów oraz powiatem wielickim. Ze strony gospodarzy umowę podpisał burmistrz Cassino Enzo Salera. Międzyzdroje reprezentowała Beata Kiryluk, zastępca burmistrza, Gdów – Zbigniew Wojas, wójt gminy, a powiat wielicki – Roman Ptak, starosta wielicki.

W ramach trzydniowych wydarzeń zorganizowanych z okazji 81. rocznicy bitwy pod Monte Cassino odbyły się także dwie imprezy sportowe: IV Trekking Historycznym Szlakiem Bitwy o Monte Cassino i 21. Międzynarodowy Bieg „Città di Cassino”.

IV Trekking na Monte Cassino

W niedzielę 11 maja na trasę IV trekkingu na Monte Cassino z centrum położonego u stóp słynnego wzgórza miasta Cassino wyruszyło około 100 osób. Przed uczestnikami marszu, którego głównym organizatorem był Klub Biegacza „Sporting” z Międzyzdrojów, jechali na koniach kawalerzyści oraz cywilni jeźdźcy z płk. Włodzimierzem „Wową” Brodeckim na czele. Pułkownik w 1984 roku uczcił 40. rocznicę bitwy na Monte Cassino samotnym rajdem konnym z Chełma przez Kraków do miejsca wielkiego zwycięstwa oręża polskiego. Tym razem syn ułana z Wołyńskiej Brygady Kawalerii i partyzanta 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK poprowadził za sobą amatorów trekkingu szlakiem historycznym wielkiej bitwy stoczonej przez polskich żołnierzy w maju 1944 roku.

Jedenastokilometrowy odcinek został wytyczony w 2022 roku przez Wojskowy Instytut Wydawniczy we współpracy z samorządem Cassino oraz Polską Fundacją Narodową. Drogę oznakowano dwunastoma tablicami, ustawionymi w symbolicznych miejscach związanych z walką Polaków o wzgórze. Znajdują się na nich krótkie informacje po polsku, włosku i angielsku, a także zdjęcia i mapy sytuacyjne. Niektórzy z uczestników tegorocznego marszu tę swoistą lekcję historii odbyli już po raz czwarty. W większości jednak na trasę trekkingu ruszyli debiutanci. Najmłodsi z nich mieli po kilka lat, a najstarsi, z prezesem klubu „Sporting” Bogusławem Mamińskim na czele, ponad 70.

Olimpijczyk z Międzyzdrojów i szef „Sportingu” przyciągnął ze sobą liczną delegację ze swojego miasta. Do Cassino przyjechali m.in.: Beata Kiryluk, zastępca burmistrza, Iwona Czyż, przewodnicząca Rady Miejskiej, Henryk Nogala, radny Rady Miejskiej oraz Anetta Czyżak, urzędniczka z referatu promocji kultury i turystyki Urzędu Miasta Międzyzdroje, która jako jedyna z tego grona wzięła udział w trekkingu już drugi raz. Debiutowała przed dwoma laty, kiedy to szlak przebyła wraz z 17-osobową grupą młodzieży z Akademii Lekkoatletycznej Międzyzdroje i harcerzy X Szczepu „Gniazdo”. – Poprzednio lało i na trasie było ślisko. Ale wszyscy dali radę. Teraz nie pada i na pewno z grupą radnych i urzędników pokonamy szlak – mówiła przed startem.

Na trasie IV Trekkingu na Monte Cassino nie brakowało też żołnierzy. Liczną grupę stanowiła kadra z Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych w Neapolu. – W trekkingu biorę udział po raz drugi. To jest przyjemność, radość, ale też nasz obowiązek, by uczcić bohaterów, którzy niestety tutaj zostali, nie poszli dalej do zwycięstwa. Wszyscy wraz z rodzinami idziemy z flagami – przyznał kmdr por. Piotr Białousz. Oficer po raz pierwszy wziął udział w marszu w zeszłym roku. – Szedł wtedy ze mną oficer niemieckiej marynarki wojennej. Ponadto maszerowało wielu Hiszpanów i kilku Francuzów. Trekking cieszy się dość dużą popularnością w naszym dowództwie i przy okazji rozmawiamy z oficerami i podoficerami różnych nacji o historii. Okazuje się, że ją dobrze znają, ale czasami mamy różne poglądy na pewne sprawy. Zauważyłem, że żołnierze z państw, które nie brały udziału w bitwie o Monte Cassino, np. Hiszpanie, mają trochę inny, może bardziej obiektywny punkt widzenia – dodał komandor.

Biegowe „oczko”

Dzień przed trekkingiem, już po raz 21., odbył się również międzynarodowy bieg „Città di Cassino”. Dystans 9,6 km pokonało 127 zawodników. Poza reprezentantami gospodarzy największą grupę stanowili biegacze z Polski – wystartowało dziewięcioro Polaków. Ponadto po jednym zawodniku reprezentowało: Niemcy, Rumunię, Francję i Mołdawię. Trzy pierwsze miejsca zajęli reprezentanci Włoch. Triumfował Umberto Persi, który trasę pokonał w 31 min 22 s. W rywalizacji kobiet również wszystkie miejsca na podium w klasyfikacji open zajęły Włoszki – najszybsza była Anna Bornaschella.

Z zawodników z Polski najlepiej spisał się Bartosz Ława. Były piłkarz Ekstraklasy (w najwyższej klasie rozgrywkowej w barwach Pogoni Szczecin, Arki Gdynia, Amiki Wronki i Widzewa Łódź rozegrał ponad 200 spotkań) w klasyfikacji open zajął 12. miejsce i był drugi w rywalizacji mężczyzn w kategorii M-45. Na 23. pozycji finiszował Karol Czuba, a na 76. Waldemar Tadeusz Kordyl. Najlepiej z Polek spisała się Marika Molenda, która w rywalizacji kobiet zajęła ósmą lokatę i drugą w kategorii wiekowej W-35. W biegu startował również Bogusław Mamiński, który w kategorii wiekowej mężczyzn powyżej 70 lat uplasował się na trzeciej pozycji.

Wyniki:

1. Umberto Persi (Włochy) 31 min 22 s
2. Andrea Todisco (Włochy) 32 min 14 s
3. Daniele Vulpiani (Włochy) 33 min 59 s
…
12. (1. z Polaków, 2. miejsce w kat. M-45) Bartosz Ława 37 min 18 s
23. (2. z Polaków, 3. miejsce w kat. M-35) Karol Czuba 40 min 8 s
35. (I w rywalizacji kobiet) Anna Bornaschella (Włochy) 42 min 54 s
40. (II) Elisa Vecchio (Włochy) 43 min 43 s
55. (III) Simona Di Mauro (Włochy) 45 min 30 s
76. (3. z Polaków) Waldemar Tadeusz Kordyl 48 min 21 s
87. (najlepsza z Polek, 2. miejsce w kat. W-35) Marika Molenda 50 min 38 s.