Do Państwa rąk trafia pierwszy tegoroczny numer „Kwartalnika Bellona”. Informuję, że na marcowym posiedzeniu powołano nowych członków Komitetu Naukowego naszego czasopisma. Szanownym Ekspertom dziękuję za podjęcie merytorycznej opieki nad kwartalnikiem oraz jego promowanie w środowisku naukowym.
Numer otwiera artykuł dr. Pawła Olbrychta poświęcony analizie Koncepcji Strategicznej NATO 2010 na rzecz globalnego bezpieczeństwa. Autor stwierdza, że nie wszystkie założenia tej koncepcji okazały się możliwe do zrealizowania. Chodzi zwłaszcza o zerwanie współpracy z Federacją Rosyjską z powodu jej zbrojnej inwazji na Ukrainę, tym samym niezrealizowanie wskazanego w dokumencie założenia dotyczącego istnienia świata bez przemocy zbrojnej. Takie wydarzenia, jak rewolucje polityczne w wielu państwach arabskich czy kryzys migracyjny, spowodowany niekontrolowanym napływem ludności z Azji i Afryki do Europy, zmusiły do istotnego skorygowania założeń strategicznych oraz do opracowania i uchwalenia nowej koncepcji strategicznej, co nastąpiło podczas szczytu NATO w Madrycie w czerwcu 2022 roku. Autor konkluduje, że mimo pewnych braków można pozytywnie ocenić założenia Koncepcji Strategicznej NATO 2010.
Istotę wojny kognitywnej wyjaśnia dr hab. Agnieszka Szczygielska. Z analizy relacji międzypaństwowych oraz konfliktów na świecie wynika, że coraz większe znaczenie jest przypisywane działaniom pozamilitarnym. Kluczowym elementem nowoczesnych strategii staje się tzw. aspekt niekinetyczny. Działania są ukierunkowywane na kształtowanie świadomości społeczeństwa zaatakowanego państwa, na wpływanie na procesy myślowe ludzi i w konsekwencji na ich decyzje. Jest to niezwykle istotny wymiar współczesnych konfliktów. Autorka twierdzi jednak, że wojna kognitywna nie jest konfliktem nowego typu i że wpływanie na umysły oraz świadomość ludzi również nie stanowi nowości. Współczesną wojnę kognitywną wyróżniają narzędzia i metody jej prowadzenia. Dzięki postępowi technologicznemu oraz pogłębionej wiedzy o mechanizmach ludzkiego umysłu współczesne działania charakteryzują się większą precyzją, skalą oraz głębokością wpływu.
Próbę zdefiniowania i usystematyzowania zbioru natowskich przedsięwzięć podejmowanych w ramach planowania maskowania (MILDEC) i ochrony informacji krytycznej (OPSEC) podjął płk dr hab. inż. Krzysztof Wysocki. Na podstawie analizy tych przedsięwzięć wskazuje, że prawidłowa realizacja planu maskowania powinna doprowadzić do uzyskania efektu zaskoczenia przeciwnika, zapewnienia własnym wojskom dogodnych warunków działania, zminimalizowania strat, skierowania sił i środków przeciwnika na cele drugorzędne i pozorowane oraz powinna pozwolić na wprowadzenie nowych sił i odwodów operacyjnych, umożliwiających przejście do kolejnych działań.
Jak w działaniach militarnych wykorzystać wymiar powietrzno-lądowy? Rozważaniom nad tym problemem jest poświęcony artykuł dr. hab. Marka Kubińskiego. Autor podkreśla, że jednym z zasadniczych walorów bojowych wojsk działających w wymiarze powietrzno-lądowym jest wysoki stopień ich gotowości do podjęcia wielowariantowych działań. Analizuje działania tych zgrupowań w różnych stanach zagrożenia bezpieczeństwa państwa oraz możliwości ich wykorzystania wspólnie z innymi zgrupowaniami państw NATO. Zwraca uwagę, że zasadniczym przeznaczeniem zgrupowań powietrzno-lądowych w czasie pokoju jest zapobieganie sytuacjom kryzysowym. Służą temu demonstrowanie wysokiego poziomu wyszkolenia oraz udział w wielonarodowych ćwiczeniach w ramach Sił Reagowania NATO. W wypadku kryzysu na obszarze kraju zgrupowania te będą zapobiegały uderzeniom dywersyjnym i terrorystycznym lub ograniczały ich skutki, natomiast w razie kryzysu w innym obszarze odpowiedzialności NATO zgrupowania powietrznodesantowe mogą być przeznaczone do udziału w operacjach wymuszania pokoju.
Zagadnieniu zwalczania bezzałogowych platform powietrznych jest poświęcony artykuł mjr. dypl. SZRP mgr. inż. Pawła Packa. Autor analizuje zapisy dokumentów narodowych i sojuszniczych dotyczące przeciwdziałania temu zagrożeniu. Twierdzi, że dynamiczny rozwój bezzałogowych statków powietrznych oraz ich powszechne zastosowanie w konfliktach zbrojnych znacząco zmieniły spektrum współczesnych zagrożeń powietrznych, tym samym wymusiły rewizję dotychczasowych koncepcji ochrony wojsk. Kluczowym elementem ochrony wojsk w warunkach ograniczonej dostępności wyspecjalizowanych systemów do zwalczania bezzałogowych statków powietrznych jest powszechna obrona przeciwlotnicza, definiowana jako zespół aktywnych i pasywnych działań prowadzonych środkami organicznymi. Autor proponuje ujednolicenie terminologii oraz modernizację procedur detekcji, alarmowania i przeciwdziałania elektromagnetycznego w celu zapewnienia spójnych, wielowarstwowych zdolności zwalczania bezzałogowych statków powietrznych na wszystkich szczeblach dowodzenia.
Z kolei dr hab. Piotr Makowski proponuje, żeby w trakcie procesu decyzyjnego posługiwać się względnie stałym zbiorem kryteriów, stanowiących alternatywę dla dominujących w praktyce intuicyjnych zbiorów, określanych doraźnie. Sztab rekomenduje dowódcy warianty, przyjmując takie same kryteria, dlatego ich interpretacja i jednolite rozumienie przez oficerów sztabu mają kluczowe znaczenie dla merytorycznego wsparcia dowódcy w akcie podejmowania decyzji. Autor stwierdza, że posługiwanie się względnie stałym zestawem kryteriów ewaluacji działań bojowych powinno być alternatywą dla stosowania ich zmiennych. Zmienne kryteria powinny być dobierane w sposób pozwalający na wyeliminowanie zjawiska redundancji oraz na jednoznaczną interpretacją ocen.
Wpływ warunków atmosferycznych i klimatu na działania militarne w Iraku podczas operacji „Pustynna burza” analizuje mgr inż. Michał Sobolewski. W okresie letnim prowadzenie działań determinowały wysokie temperatury oraz burze piaskowe i pył zawieszony w powietrzu (zmętnienie), w okresie zimowym zaś operacje lotnicze utrudniało głównie zachmurzenie. Autor zwraca uwagę na wpływ warunków meteorologicznych na działania zgrupowań lądowych oraz na możliwości wykorzystania informacji meteorologicznej jako elementu rozpoznania. Rozwój technologiczny, zwłaszcza bezzałogowych statków powietrznych oraz innych bezzałogowych platform bojowych, których użycie jest uzależnione od warunków atmosferycznych, a także zmiany klimatu i coraz liczniejsze gwałtowne zjawiska pogodowe – to obecnie wyzwania dla każdej armii świata.
O prawnych uwarunkowaniach ochrony morskiej infrastruktury krytycznej w systemie energii pisze dr Alicja Żukowska. Obecnie obowiązujące programy ochrony infrastruktury krytycznej nie uwzględniają specyfiki przestrzeni morskiej i często grupują ją w kategoriach lądowych. Ochrona infrastruktury morskiej stanowi wyzwanie ze względu na jej rozproszoną naturę, specyfikę przestrzeni morskiej i złożoność prawnoorganizacyjną. Nasilenie zagrożeń dotyczących morskiej infrastruktury krytycznej i ich ponadnarodowy charakter wymagają wzmocnienia regulacji na poziomie unijnymi oraz koordynacji działań NATO i UE.
Numer zamyka artykuł gen. bryg. rez. pil. dr. inż. Ryszarda Hacia poświęcony analizie konfliktów zbrojnych z ostatnich trzech dekad przełomu XX i XXI wieku, w których to konfliktach użycie sił powietrznych zadecydowało o osiągnięciu celów na wszystkich poziomach dowodzenia: taktycznym, operacyjnym i strategicznym. Artykuł pozwala szerzej poznać ten ważny obszar działalności lotnictwa wojskowego w realnych operacjach bojowych.
Życzymy przyjemnej lektury i zachęcamy do publikowania swoich przemyśleń na łamach naszego czasopisma.
