Wybraliśmy najlepsze filmy, które mają być przyczynkiem do dyskusji o problemie totalitaryzmu, przede wszystkim komunizmu i nazizmu – mówi Adam Hlebowicz, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN, i zaprasza na II Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Totalitaryzmach „Echa Katynia”. Pokazy odbędą się online od 15 do 18 kwietnia.
Co jest ideą festiwalu przygotowanego przez Instytut Pamięci Narodowej?
Adam Hlebowicz: Przez 10 lat Biuro Edukacji IPN organizowało przegląd filmów „Echa Katynia” skupiony wyłącznie na tematyce zbrodni katyńskiej. Zauważyliśmy jednak, że zainteresowanie taką formą jest coraz słabsze, postanowiliśmy więc poszerzyć formułę. Zorganizowaliśmy Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Totalitaryzmach, o tej samej nazwie, „Echa Katynia”. Pierwsza edycja odbyła się jesienią zeszłego roku, w 80. rocznicę zbrodni katyńskiej. Rozszerzyliśmy też tematykę na szeroko rozumiane zagadnienie totalitaryzmu. Na świecie wciąż rodzą się bowiem ideologie, które mogą się przekształcić w totalitaryzm. W dziejach Polski odcisnął on swoje wyraźne piętno, dlatego tworzymy przestrzeń, w której możemy rozważać zagadnienie totalitaryzmu w wielu jego aspektach.
Festiwal organizowany jest po raz drugi, czy coś zmieniono w jego formule?
Przede wszystkim w tej edycji spotykamy się online, co jest wymuszone sytuacją epidemiczną. Jesienią 2020 roku jeszcze udało się nam zorganizować festiwal na żywo w warszawskim kinie „Muranów”, ale teraz pandemia już na to nie pozwala. Dzięki formule online możemy co prawda zaprosić do udziału w przeglądzie ludzi z całego świata, ale spotkań i dyskusji na żywo z widzami będzie nam brakowało. Aby jakoś tę lukę zapełnić, zwiększyliśmy liczbę prezentowanych filmów i przygotowaliśmy więcej wydarzeń towarzyszących pokazom. Tegoroczną nowością są warsztaty filmowe prowadzone przez pracowników IPN.
Jak wybierano filmy do festiwalu?
Wysłaliśmy zaproszenia do wybranych twórców z całego świata. Zależało nam, aby były to produkcje nowe, czyli nie starsze niż trzy lata oraz nieprezentowane szerzej w Polsce. Wybraliśmy najlepsze, w wielu przypadkach już nagradzane filmy, które mają być przyczynkiem do dyskusji o problemie totalitaryzmu, przede wszystkim komunizmu i nazizmu.
Film: IPN TV
Ile filmów zobaczymy i jakiej produkcji?
Zaprezentujemy ponad 20 różnych obrazów, m.in. z Węgier, Serbii, Estonii, Rosji, Polski, Norwegii, Łotwy, Czech, Francji, Ukrainy i Finlandii. Pokazują one najczęściej doświadczenia krajów, które najbardziej dotknęły totalitaryzmy. Często są to osobiste przeżycia samych twórców filmów lub ich rodziców czy dziadków.
Pokażecie nie tylko dokumenty…
Będzie można zobaczyć różne formy i gatunki: filmy fabularne, dokumentalne, animowane, dramaty historyczne, a także krótkometrażowe etiudy. Jedną z ciekawszych produkcji jest film animowany „Amelia & Saturnin” młodego twórcy Daniela Zagórskiego. W pięknej plastycznej i awangardowej formie opowiada on o duchowości prawosławia w zderzeniu z komunizmem. Spośród prezentowanych filmów wyłonieni zostaną laureaci. Będą nagrody jury, nagrody im. Janusza Kurtyki, przyznawane przez IPN za całokształt twórczości, oraz nagrody publiczności – w tym wypadku widzowie będą mogli głosować online.
Będzie można także zobaczyć nowości IPN-u…
Tak, zaprezentujemy cztery nasze filmy. „Krzyż ponad swastyką” to wstrząsający obraz opowiadający o martyrologii polskich duchownych w niemieckim obozie Dachau, „Fort” przedstawia zaś mało znaną historię zbrodni niemieckich dokonywanych na Polakach i Żydach w murach Fortu III w Pomiechówku. Dwa pozostałe dotykają tematyki katyńskiej. „W imię prawdy” to dokument o powstaniu i działalności tajnego Instytutu Katyńskiego, założonego w 1978 roku, a „Wybraniec bogów” ukazuje życie genialnego polskiego matematyka Józefa Marcinkiewicza, zamordowanego w Charkowie.
Oprócz seansów filmowych podczas festiwalu będą także debaty i warsztaty online. Na jaki temat?
Zaplanowaliśmy trzy debaty, w których wezmą udział dziennikarze, twórcy i historycy. Dyskusja „Współczesne kino historyczne w Polsce a trendy światowe” będzie poświęcona perspektywom tego gatunku w polskiej kinematografii, a debata „Multimedia w edukacji historycznej” ma odpowiedzieć na pytanie, jak uatrakcyjnić tę formę, aby zaciekawić młodego widza. Młodego pokolenia będzie dotyczyć także trzecia debata „Patriotyzm w odwrocie?”. Odbędą się również dwa warsztaty filmowe, poświęcone twórczemu podejściu do materiałów archiwalnych IPN. W naszych archiwach mamy ponad 100 km akt i około 40 mln zdjęć, jednak niewiele osób wie, jakie zasoby ma instytut i jak można je wykorzystać do kręcenia filmów. Temu będą poświęcone warsztaty dla amatorów oraz dla profesjonalnych twórców.
W jaki sposób można obejrzeć filmy podczas przeglądu?
Festiwal odbędzie się od 15 do 18 kwietnia i w tych dniach można oglądać filmy. Trzeba wejść na stronę totalitaryzmy.pl, wybrać film, który nas interesuje i odebrać darmowy kod, potrzebny do obejrzenia tego filmu. Także warsztaty i debaty są bezpłatne. Warto się jednak pospieszyć, bo liczba osób, które mogą wziąć w nich udział, jest z powodów technicznych ograniczona. Podobnie, zgodnie z intencją producentów, limitowany jest też dostęp do filmów, np. każdy film może obejrzeć około tysiąca widzów, a już wiemy, że zainteresowanie jest duże.
W związku z Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej przygotowaliśmy specjalne wydanie „Polski Zbrojnej”.
Mecenasami jednodniówki są Polska Grupa Zbrojeniowa oraz Esri Polska, a partnerami wydania: Wojskowe Centrum Geograficzne, 22 Wojskowy Ośrodek Kartograficzny, Muzeum Katyńskie oraz Przystanek Historia.
Zapraszamy do lektury!
autor zdjęć: arch. prywatne
komentarze