Gen. dyw. Stanisław Gall był pierwszym biskupem polowym Wojska Polskiego. Zmarł w czasie wojny i został pochowany na warszawskich Powązkach. Dziś po 76 latach trumna z jego szczątkami spoczęła w krypcie Katedry Polowej Wojska Polskiego. – Powracasz do siebie i do swoich – mówił podczas uroczystości gen. bryg. Józef Guzdek, biskup polowy.
W tym roku mija setna rocznica od konsekracji biskupiej gen. dyw. Stanisława Galla. Odbyła się ona 17 listopada 1918 roku, kilka dni po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Te dwie rocznice oraz przypadająca w 2019 roku setna rocznica utworzenia Ordynariatu Polowego to były powody ponownego pochówku szczątków biskupa, tym razem w katedrze polowej. – Abp Stanisław Gall spoczął w sarkofagu w krypcie znajdującej się w podziemiach katedry polowej obok bp. Władysława Bandurskiego, honorowego kapelana Pierwszej Brygady Legionów Polskich, bp. gen. broni Tadeusza Płoskiego oraz ks. płk. Jana Osińskiego – wyjaśnia ksiądz płk Zbigniew Kępa, rzecznik prasowy Ordynariatu Polowego.
Zmarły w 1942 roku biskup Gall został pochowany w rodzinnym grobowcu na warszawskich Powązkach. – Po uzyskaniu odpowiednich pozwoleń, w tym od kardynała Kazimierza Nycza, metropolity warszawskiego, 29 stycznia tego roku, odbyła się ekshumacja biskupa Galla - mówi ksiądz płk Zbigniew Kępa.
Dzisiejsze uroczystości rozpoczęły się o godzinie 14 w archikatedrze św. Jana Chrzciciela. Następnie sprzed świątyni wyruszył kondukt pogrzebowy, który ulicami Starego Miasta przeszedł do Katedry Polowej Wojska Polskiego. O godzinie 16 rozpoczęła się msza święta, którą celebrował kard. Kazimierz Nycz, kazanie wygłosił biskup polowy gen. bryg. Józef Guzdek.
– Biskup Gall spoczywał w rodzinnym grobowcu przez 76 lat, szerzej nieznany, a nawet nieco zapomniany. Dopiero zbliżająca się setna rocznica powstania Biskupstwa Polowego Wojsk Polskich stała się impulsem do poznania pierwszego biskupa polowego i uświadomienia sobie, że należy on do wybitnych postaci Kościoła katolickiego w Polsce na początku XX wieku – mówił generał Guzdek.
W uroczystościach wzięli udział m.in. prezydent Andrzej Duda, wiceminister obrony narodowej Sebastian Chwałek, przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, krewni abp. Galla, przedstawiciele Kościołów prawosławnego i ewangelicko-augsburskiego oraz żołnierze.
Ordynariat Polowy opublikował w tym roku książkę prof. dr. hab. Jerzego Prochwicza poświęconą życiu arcybiskupa Stanisława Galla. Wspólnie z Pocztą Polską wydał również unikatowe znaczki z wizerunkiem biskupów polowych: abp Stanisława Galla i abp. Józefa Gawliny oraz z widokiem katedry polowej.
Biskup polowy gen. dyw. Stanisław Gall urodził się 21 kwietnia 1865 roku w Warszawie, w robotniczej rodzinie Gałów (zmienił później nazwisko). Studiował w seminarium duchownym w stolicy, potem przełożeni wysłali go do Rzymu, gdzie uzyskał doktorat z filozofii. Po powrocie do Polski w 1887 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Podjął pracę duszpasterską jako wikariusz w kilku warszawskich parafiach. Po niespełna dwóch latach został profesorem w warszawskim seminarium duchownym, a potem rektorem tej uczelni. W 1918 roku został biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej i w tym samym roku przyjął sakrę biskupią z rąk abp. Aleksandra Kakowskiego, metropolity warszawskiego.Kilka miesięcy później, 5 lutego 1919 roku, papież Benedykt XV mianował go pierwszym biskupem polowym Wojska Polskiego. Równocześnie otrzymał stopień generała porucznika, zmieniony w 1922 roku na generała dywizji. Biskup Gall zorganizował od podstaw polową kurię biskupią i sieć duszpasterstwa wojskowego, także dla żołnierzy wyznania greckokatolickiego. Powołał referat do spraw oświatowych w biskupstwie polowym oraz sąd biskupa polowego. Założył też dwa pisma: „Rozkaz Wewnętrzny do Duchowieństwa Wojskowego” oraz „Kwartalnik Poświęcony Sprawom Katolickiego Duszpasterstwa Wojskowego w Polsce”.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej biskup wizytował polskie jednostki na froncie, zorganizował też w Stolicy Apostolskiej pomoc sanitarną dla walczących oddziałów. Natomiast po wojnie założył fundację dla inwalidów wojennych i otworzył domy opieki dla sierot po żołnierzach.
Po przewrocie majowym 1926 roku biskup polowy zaczął krytycznie odnosić się do władz państwowych, piętnował też część kadry oficerskiej, zwłaszcza za rozwody i zawieranie przez oficerów kolejnych małżeństw. Naraził się tym najwyższym władzom wojskowym, z marszałkiem Józefem Piłsudskim na czele, który od 1931 roku starał się usunąć biskupa polowego z zajmowanego urzędu. Pod wpływem tych zabiegów biskup ustąpił z funkcji na początku 1933 roku i powrócił do archidiecezji warszawskiej, gdzie był wikariuszem generalnym. W 1939 roku po śmierci kard. Kakowskiego został wybrany tymczasowym rządcą archidiecezji, a od 1940 roku był administratorem apostolskim archidiecezji warszawskiej. W okresie okupacji biskup Gall zachowywał bezkompromisową postawę wobec Niemców, informował Watykan o sytuacji w kraju i o zbrodniach popełnianych przez okupanta. Zmarł 11 września 1942 roku. Pochowany został w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim.
autor zdjęć: Jakub Szymczuk / KPRP
komentarze