moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Zdjęcie, które wstrząsnęło światem

Dwunastolatkę płaczącą nad zastrzeloną na kartoflisku siostrą ukazuje słynne zdjęcie, które amerykański fotograf zrobił we wrześniu 1939 roku na obrzeżach Warszawy. Dziś na budynku Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej, w pobliżu miejsca tamtych wydarzeń, odsłonięto tablicę, która upamiętnia zabitą przez Niemców Annę Kostewicz i autora fotografii Juliena Bryana.

13 września 1939 roku niemieckie samoloty ostrzelały pole niedaleko muru Cmentarza Powązkowskiego przy ulicy Ostroroga w Warszawie. Ginie dziewczyna kopiąca ziemniaki. Nad ciałem 14-letniej Anny Kostewicz pochyla się rozpaczająca jej dwa lata młodsza siostra Kazia. Tę scenę uwiecznił Julien Bryan, amerykański fotograf, filmowiec i dokumentalista. Zdjęcie stało się jednym z najbardziej znanych w dorobku fotoreportera, który dokumentował oblężenie Warszawy.

 

Oblicza wojny

W pobliżu miejsca, gdzie zginęła Anna, znajdują się teraz kompleksy budynków Żandarmerii Wojskowej. Dziś z inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej odsłonięto tam tablicę poświęconą Julienowi Bryanowi oraz pamięci Anny Kostewicz. „To zdjęcie pokazało ludzką rozpacz i tragedię, a jej symbolem stała się Anna i opłakująca ją Kazimiera” – napisała w liście do uczestników uroczystości Elżbieta Witek, marszałek Sejmu. Dodała, że dzisiaj dzieła Bryana mają ogromną wartość, ponieważ niewiele zachowało się materiałów dokumentalnych z tego okresu z Warszawy.

„Wojna to nie tylko działania zbrojne, lecz też śmierć niewinnych cywilnych ofiar. To ich los w Warszawie oraz zniszczenia dokonane przez niemiecki ostrzał i bombardowania dokumentował amerykański fotograf” – napisał z kolei Mariusz Błaszczak, minister obrony. Jego list odczytał gen. bryg. Robert Jędrychowski, zastępca komendanta głównego Żandarmerii Wojskowej. Szef MON-u podkreślił, że dzięki fotografiom Juliena Bryana świat poznał prawdziwe oblicze początków II wojny światowej. „Zdjęcie sióstr stało się rozpoznawalnym symbolem tego okresu i przypomina o tych, którzy zginęli podczas II wojny i opłakujących ich najbliższych” – dodał minister Błaszczak.

Adam Siwek, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN zaznaczył, że choć zdjęcie stało się ikoną i było oglądane przez miliony ludzi na całym świecie, jednak niewiele osób wiedziało, kim byli jego bohaterowie. – Dzięki tej tablicy IPN chce przywołać pamięć jednej z tysięcy ofiar cywilnych Warszawy, ale też wyrazić wdzięczność Bryanowi za jego ogromną pracę nad udokumentowaniem tragedii miasta i pokazaniem jej światu – tłumaczył Siwek. Jak dodał, choć świat był informowany o niemieckim bestialstwie, alianci nie zareagowali. – Kiedy na Warszawę hitlerowcy zrzucali bomby, na froncie zachodnim nasi francuscy sojusznicy zrzucali na Niemców ulotki – przypominał Siwek.

Dokumentował cierpienia Warszawy

Julien Bryan pierwsze zdjęcia wojenne wykonał jako 18-letni kierowca ambulansu na froncie pod Verdun w 1917 roku. W latach trzydziestych XX wieku dokumentował w Rosji i Niemczech narodziny dwóch totalitarnych systemów. Był też w Polsce, gdzie nagrywał reportaże m.in. o polskich górnikach.

Do bombardowanej Warszawy przyjechał 7 września 1939 roku ostatnim pociągiem. Był jedynym zagranicznym fotoreporterem w tym czasie w Warszawie. Stefan Starzyński, prezydent stolicy, przydzielił mu samochód, tłumacza i ochronę, aby mógł bez przeszkód filmować miasto i pokazać światu cierpienia jego mieszkańców. Bryan rejestrował i fotografował codzienność mieszkańców, polskich żołnierzy i zniszczenia wojenne. W swoich wspomnieniach napisał o spotkaniu z Kazimierą Kostewicz: „Dziecko spojrzało na nas oszołomione. Objąłem ją ramieniem i przytuliłem mocno, usiłując pocieszyć. Płakała. Ja też i dwaj polscy oficerowie, którzy mi towarzyszyli. Co mogliśmy powiedzieć temu dziecku?”.

Podczas pobytu w Warszawie Amerykanin za pośrednictwem Polskiego Radia zaapelował do amerykańskiego prezydenta Franklina Roosevelta o pomoc dla warszawskich cywili. – Ameryka musi zacząć działać, musi zażądać zaprzestania tego najpotworniejszego we współczesnych czasach mordowania ludzi – mówił Bryan.

Wyjechał z miasta 21 września, korzystając z chwilowego zawieszenia broni. Udało mu się wywieźć zdjęcia dokumentujące życie ludności cywilnej i bestialstwo żołnierzy niemieckich. Ukazywały się one potem na łamach pism m.in. „Time” czy „Life”. Z zarejestrowanych przez niego nagrań powstał krótkometrażowy film dokumentalny „Oblężenie”, który na ekrany trafił w 1940 roku. Reporter opublikował też album pod tym samym tytułem. Rok później film otrzymał nominację do Oscara. Według szacunków obraz mogło obejrzeć nawet 40 mln Amerykanów i 200 mln ludzi na całym świecie.

Po wojnie Julien Bryan czterokrotnie przyjeżdżał do Warszawy. Dokumentował zniszczenia i odbudowę miasta. Odszukał też wielu bohaterów swoich zdjęć, w tym 31-letnią wówczas Kazimierę. Opisując tę wizytę w książce „Warsaw: 1939 Siege / 1959 Warsaw Revisited”, Amerykanin podkreślał, że kobieta pamiętała jego jasnoszary garnitur z 1939 roku i to, jak ją pocieszał.

Bryan zmarł w 1974 roku. Jedenaście lat temu jego syn Samuel przekazał IPN cyfrowe kopie fotografii, które jego ojciec wykonał w Warszawie w 1939 roku.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Julien Bryan/ Wikipedia, IPN, Sylwia Guzowska

dodaj komentarz

komentarze


Ratownik w akcji
 
Pół tysiąca terytorialsów strzeże zachodniej granicy
USA przyłączyły się do ataku Izraela na Iran
Czarna Pantera celuje
Śmierć gorsza niż wszystkie
Międzynarodowy festiwal lotnictwa. Zbliża się Air Show Radom 2025
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
Dzieci wojny
Rekompensaty na ostatniej prostej
Bezpieczniejsza Europa
Miliardowe wsparcie dla PGZ
Kajakami po medale
W tydzień poznali smak żołnierskiego fachu
Święto sportów walki w Warendorfie
Cybermiasteczko na Festiwalu Open’er
PGZ buduje suwerenność amunicyjną
Broń przeciwko wrogim satelitom
Lotnicy uratowali Wielką Brytanię
Żołnierze WOT-u szkolili się w Słowenii
Flyer, zdobywca przestworzy
Dwa tygodnie „rozgryzania” Homara-K
Nie żyje żołnierz PKW Irak
Najtrudniejsze w służbie na polsko-białoruskiej granicy jest…
Niebezpieczne incydenty na polsko-białoruskiej granicy
BWP-1 – historia na dekady
Sukcesy żołnierzy na międzynarodowych arenach
Umacnianie ściany wschodniej
12 tys. żołnierzy gotowych do działania
Sejm zakończył prace nad nowelizacją ustawy o obronie ojczyzny. Teraz czas na Senat
„Niegościnni” marynarze na obiektach sportowych w Ustce
Ewakuacja Polaków z Izraela
W drodze do amunicyjnego bezpieczeństwa
Pieta Michniowska
Nowe Abramsy już w Wesołej
Rosyjska maszyna Su-24 przechwycona przez polskie F-16
Odbudowa obrony cywilnej kraju
Pancerny drapieżnik, czyli Leopard 2A5
Demony wojny nie patrzą na płeć
Posłowie za wypowiedzeniem konwencji ottawskiej
Pracowity pobyt w kosmosie
Tłumy na zawodach w Krakowie
Pełna mobilizacja. Żołnierze ruszają na tereny zagrożone powodzią
Nawrocki przedstawia kierownictwo BBN-u
Dekapitacyjne uderzenie w Iran
Blue Force vs Red Force w Orzyszu
Ostatnia niedziela…
Korzystne zmiany w dodatkach dla sił powietrznych
Zatrzymania na granicach
Planowano zamach na Zełenskiego
Potrzebujemy najlepszych
Armia pomoże służbom na zachodniej granicy
Podejrzane manewry na Bałtyku
Odznaczenia za misję
Żołnierze PKW Irak są bezpieczni
Alert pogodowy. Żołnierze są najbliżej zagrożonych miejsc
Wołyń – pamiętamy
Pierwszy polski lot Apache’a
Generał „Grot” – pierwszy dowódca AK
Pestki, waafki, mewki – kobiety w Polskich Siłach Zbrojnych
Polacy i Holendrzy razem dla obronności
Czarne Pantery, ognia!
K9 i FlyEye na poligonie w Ustce
Radar na bezpieczeństwo
Wyższe stawki dla niezawodowych
Niemal 500 absolwentów AWL-u już oficjalnie oficerami WP
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO