Powstał profilaktyczny program przeciwdziałania korupcji w resorcie obrony narodowej na lata 2016–2019. To pierwszy tak kompleksowy plan w wojsku kierowany do żołnierzy i pracowników cywilnych. – Korupcja to wciąż istotny problem społeczny, a obronność jest jedną z dziedzin najbardziej nią zagrożonych – mówi płk Robert Jędrychowski z Żandarmerii Wojskowej.
„Program profilaktyczny w zakresie przeciwdziałania korupcji w resorcie obrony narodowej na lata 2016–2019” został opracowany wspólnie przez Oddział Profilaktyki Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej oraz Biuro ds. Procedur Antykorupcyjnych MON.
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Jak ocenia płk Robert Jędrychowski, zastępca komendanta głównego ŻW, duże zagrożenie wojska korupcją związane jest między innymi z zamówieniami na dostawy sprzętu i wyposażenia o znacznej wartości, a także z inwestycjami budowlanymi i modernizacyjnymi, usługami ochrony czy zaopatrywaniem jednostek na przykład w żywność. – W grę wchodzi różnego rodzaju korupcja, w tym choćby udział w zmowach przetargowych, wykorzystywanie środków budżetowych dla osobistych korzyści, ujawnianie informacji z postępowań przetargowych, ale też płatna protekcja, nepotyzm czy łapownictwo. Te ostatnie mogą dotyczyć spraw personalnych, w tym zatrudniania, awansów, egzaminów do szkół, skierowań na zagraniczne kursy – mówi płk Wojciech Łomnicki, szef Oddziału Profilaktyki KGŻW.
W ostatnich latach wprowadzono wiele rozwiązań ograniczających możliwość wystąpienia korupcji. Chodzi tu, na przykład, o obowiązek składania przez żołnierzy oświadczeń o stanie majątkowym czy o przepisy ograniczające wykonywanie przez nich działalności gospodarczej w trakcie czynnej służby. Żandarmi dotąd byli jednak nastawieni przede wszystkim na zwalczanie już występującej korupcji. – To przede wszystkim działania wykrywcze, których efektem jest szereg postępowań karnych wszczętych przez żandarmerię oraz wniosków skierowanych do prokuratury – zarówno wojskowej, jak i powszechnej – wyjaśnia płk Jędrychowski. – Zależało nam jednak, by oprócz tych zadań, realizowanych post factum, czyli po popełnieniu czynu, poszerzyć działalność prewencyjną, by mieć więcej możliwości zapobiegania sytuacjom korupcyjnym. Na potrzebę edukacji w obszarze antykorupcyjnym zwracali też uwagę dowódcy – podkreśla.
W rezultacie powstał program, który będzie obowiązywał przez kolejne cztery lata. Choć kierowany jest do wszystkich osób w resorcie – żołnierzy i pracowników wojska – to żandarmi podkreślają, że jego adresatami są szczególnie ci, którzy w codziennej służbie czy pracy mogą być narażeni na działania korupcyjne. – To na przykład osoby bezpośrednio zaangażowane w pozyskiwanie sprzętu wojskowego oraz usług dla polskiej armii. Chodzi tu zarówno o planowanie finansowe, jak i o tworzenie wymagań operacyjnych i technicznych na sprzęt wojskowy czy zamawiane usługi, w tym remonty i prace budowlane – wyjaśnia płk Łomnicki.
Profilaktyka w praktyce
Priorytetem programu jest promocja właściwych postaw antykorupcyjnych i edukacja dotycząca współczesnych form korupcji. W realizację programu zaangażowani mają być eksperci Komendy Głównej ŻW i Biura ds. Procedur Antykorupcyjnych MON, a także specjaliści z oddziałów terenowych Żandarmerii Wojskowej. – Niezwykle ważna w profilaktyce antykorupcyjnej jest świadomość i wiedza o zagrożeniach. Trzeba wiedzieć, jak właściwie na nie reagować, jak się w danej sytuacji zachować, by nie narazić się na konflikt z prawem – tłumaczy płk Łomnicki.
Służyć temu mają warsztaty, kursy i szkolenia. Nie tylko dla żołnierzy i pracowników wojska, lecz także dla przedsiębiorców z sektora zbrojeniowego. – Nierzadko bywa tak, że żołnierze odchodzą z armii i zaczynają pracę w firmach zbrojeniowych. Mogą wtedy ułatwiać swojemu nowemu pracodawcy kontakty z wojskiem, by – na przykład – zdobył informacje, które mogą zdecydować o wygranej w przetargu. Może również dochodzić do konfliktu interesów przez nieświadome lub świadome faworyzowanie jednego z oferentów – dodaje oficer.
Profilaktyka antykorupcyjna powinna też być stałym elementem szkolenia uzupełniającego dla żołnierzy i pracowników wojska, szczególnie w instytucjach i komórkach odpowiedzialnych za zaopatrywanie armii.
Działania prewencyjne ŻW wspierać ma między innymi poradnik „Konflikt interesów – czym jest i jak go unikać?”, opracowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a przeznaczony dla pracowników administracji rządowej i mający suplement dla żołnierzy. Wydawnictwo będzie rozdawane podczas szkoleń i warsztatów organizowanych przez jednostki terenowe ŻW.
Wojsko planuje też rozszerzenie współpracy z instytucjami resortowymi i pozaresortowymi, naukowcami oraz organizacjami pozarządowymi zajmującymi się przeciwdziałaniem i zwalczaniem korupcji. Planowane są m.in. wspólne konferencje, kampanie i akcje społeczne. – Mamy świadomość, że korupcji nie da się wyeliminować całkowicie. Ale liczymy, że pogłębiona wiedza o zagrożeniach będzie budziła ostrożność i dzięki temu ograniczymy takie sytuacje – dodaje zastępca komendanta głównego.
W resorcie obrony narodowej opracowywane są też przepisy wzmacniające prewencję antykorupcyjną oraz procedury wewnętrznego informowania o zauważonych działaniach korupcyjnych.
To nie jedyny program profilaktyczny prowadzony przez ŻW. Realizuje ona też m.in. programy: profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych, z zakresu przeciwdziałania narkomanii oraz bezpieczeństwa ruchu drogowego.
autor zdjęć: Aleksander Rawski
komentarze