Wojska specjalne powinny mieć możliwość pozyskiwania kandydatów do służby zarówno z wojska, jak i z cywila.

Rok 2015 rozpoczął się dla kandydatów na komandosów dobrą wiadomością. Już w styczniu wojska specjalne zapowiedziały nabór do służby w swych szeregach ochotników prosto z cywila. Trochę może z wyprzedzeniem, gdyż jeszcze bez formalnych zatwierdzeń, na etapie pisania programu szkolenia dla „poborowych”, niemal tuż po oficjalnym otwarciu Ośrodka Szkolenia Wojsk Specjalnych. Sensacyjna z pozoru wieść nie dla wszystkich była zaskoczeniem, jako że znacznie wcześniej, w planach wykorzystania powstającego ośrodka przewidywano szkolenie żołnierzy „służby kandydackiej”. Ponadto taką właśnie zmianę w podejściu do naboru zawierały także zalecenia pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli.

Dlaczego zdecydowano się na planowaną wprawdzie wcześniej, ale dość przecież radykalną zmianę podejścia do rekrutacji? Pierwszą przyczyną jest brak wystarczającej liczby odpowiednich kandydatów do służby rekrutowanych z wojska. Następna, powtarzana od lat, to drenowanie jednostek, głównie wojsk lądowych, przez „wybierających im miód z pasieki” komandosów. Kolejna, najbardziej przekonująca, stanowi w gruncie rzeczy przekorne pytanie: a dlaczego wojska specjalne nie miałyby sobie dobierać ludzi z cywila? Czwarta, dotyczy kwestii pełnego wykorzystania dopiero co powstałego pod Lublińcem ośrodka.

Prosto z cywila

Należy więc oczekiwać, że jesienią ruszy alternatywna forma naboru ochotników z cywila na żołnierzy jednostek specjalnych. Nietrudno sobie wyobrazić emocje wśród potencjalnych kandydatów. Z pewnością już rozpoczęli przygotowania. Dowództwo komandosów spodziewa się sporego zainteresowania nową formułą, jako że „droga na skróty” do służby w tak renomowanej formacji z pewnością przyciągnie wielu chętnych.

Ilu? Na to pytanie dziś jeszcze nikt nie odpowie. Jeśli zgłoszeń będzie bardzo dużo, a spośród ochotników chociażby setka spełni oczekiwania, powstanie spory kłopot, bo miejsc na turnusie jest tylko 30. I również po 30 w kolejnych półroczach. Czyli już na wstępie może się utworzyć spory korek oczekujących, spełniających odpowiednie kryteria, zarówno pod względem psychiki, jak i sprawności fizycznej.

Drugą, równie ważną kwestią będzie to, ilu z każdej trzydziestki dobrnie do mety. Idąc tym tropem, należałoby też zapytać, ilu przejdzie selekcję. Z doświadczenia wynika, że odsiew w tego typu sprawdzianach wynosi około 80%.

Przyjmijmy jednak, że 30 ochotników zakwalifikuje się na półroczny kurs szkoleniowy Commando (nawiązujący nazwą do tradycji 1 Samodzielnej Kompanii Commando) i zostanie skoszarowanych w Ośrodku Szkolenia Wojsk Specjalnych. W pierwszym etapie kandydaci, już ze statusem żołnierzy, zostaną objęci przygotowaniem ogólnowojskowym, czyli odbędą pewnego rodzaju unitarkę. Po jej zaliczeniu przejdą trzyipółmiesięczne szkolenie indywidualne. W trzeciej fazie, pod okiem instruktorów i operatorów Jednostki Wojskowej Komandosów, będą się uczyli taktyki stosowanej w operacjach specjalnych, z użyciem broni i środków używanych przez specjalsów, z wyrzutnią Carl Gustaw włącznie. Odbędą również zajęcia poligonowe. Według powstających projektów szkolenie będzie bardzo intensywne, o czym świadczy chociażby przewidywane zużycie ponad 2 tys. sztuk amunicji. Planuje się zatem naprawdę imponującą inwestycję w tych ludzi. Jeśli jednak adept nie sprosta wymaganiom i odpadnie podczas kursu lub nie zda egzaminów końcowych, środki nie będą tak całkiem stracone, gdyż niedoszły specjals zostanie przeniesiony do rezerwy, a więc, w razie potrzeby, pozostanie „do użycia”.

Jeśli natomiast zakończy półroczne szkolenie sukcesem, będzie mógł starać się o miejsce służby w jednej z jednostek specjalnych. Operatorem w zespole bojowym zostanie jednakże najwcześniej po trzech latach służby w zespołach pomocniczych, po odbyciu szkolenia, a zarazem po poddaniu się kolejnej weryfikacji.

Następnie przyjdzie mu jeszcze ukończyć pomyślnie selekcję, bo tu już żadnej drogi na skróty nie ma. Adepci półrocznego kursu nie będą mogli się ubiegać w początkowym etapie jedynie o służbę w Jednostce Wojskowej GROM, gdzie, upraszczając sprawę, szeregowych się nie przyjmuje. Zdaniem specjalsów, pozostałe jednostki „będą konkurować między sobą o zdobycie najlepszych kandydatów do służby”.

Cierpliwie oczekujący

A co po wprowadzeniu tego systemu stanie się z żołnierzami służby czynnej, wybierającymi się do wojsk specjalnych? Pozornie nic się nie zmieni, nadal będą mogli składać aplikacje, przystępować do selekcji i zasilać szeregi specjalsów. Jak dotychczas, acz ze świadomością nacisku konkurencji „cywilów”, którzy po szkoleniu w lublinieckim ośrodku, służąc w zespołach wsparcia, będą również „czyhali” na możliwość przebicia się do świata operatorów. Znając środowisko instruktorskie, można śmiało postawić tezę, iż podczas selekcji nikt nie będzie „swojakom” dawał forów… Niemniej, starającym się o „awans” z wojska coś tam w psychice z pewnością siądzie. Bo już słychać głosy pełne obaw, jak zwykle przy okazji zmian.

Rozpatrzmy dwa wzięte z życia przykłady. W pierwszym, młody człowiek od dzieciństwa nie tylko marzył o byciu komandosem, lecz także starannie się do tego przygotowywał. A więc trenował fizycznie, hartował charakter, zgłębiał specjalistyczną literaturę, uczestniczył we wszelkich możliwych wydarzeniach zbliżających go do celu. Gdy otrzymał świadectwo dojrzałości, według własnego wyobrażenia był już w zasadzie komandosem, tyle że jeszcze bez przydziału. Poszedł więc do wojskowej komendy uzupełnień, gdzie mu doradzono, by wszedł na „wojenną ścieżkę”, a więc najpierw służba przygotowawcza, potem NSR, następnie służba w zwyczajnej jednostce, po paru latach ukończenie szkoły podoficerskiej… A potem już prosta droga!

I ten chłopak tak zrobił. Spotkaliśmy go na Selekcji, ale jeszcze cywilnej, nie tej do wymarzonej jednostki. Był w świetnej formie, już po szkole, w stopniu kaprala, dowodził paroma żołnierzami w jednostce bojowej, wkrótce miał zamiar startować do… Tu oczywiście zrobił tajemniczą minę. W sumie, jak policzyliśmy, zainwestował pięć lat służby i miał nadzieję, że spełnią się jego marzenia. Wreszcie zaliczył pomyślnie również tę właściwą selekcję i od bardzo dawna czeka na wezwanie do służby w nowej formacji.

I drugi przypadek, również kapral, także z drugorzutowej jednostki, ale nieco starszy. Pod każdym względem idealny! Małe kłopoty miał jedynie przez fanatyczny stosunek do szkolenia. Koledzy patrzyli na niego krzywym okiem, przełożeni za to stawiali za wzór, dopóki im nie zameldował, że właśnie wybiera się na selekcję do wojsk specjalnych. W efekcie, w ciągu kilku miesięcy zdawał sprawdzian z odporności psychicznej na szykany. Zdał! Selekcję również. Od pewnego czasu jest już tam, gdzie chciał trafić.

Drenowanie jednostek

Gen. dyw. Piotr Patalong, inspektor wojsk specjalnych, zwraca uwagę, że obecnie, po reformie struktur dowodzenia, gdy jest wspólna podległość Dowództwu Generalnemu, łatwiej jest specjalsom pozyskiwać żołnierzy z innych jednostek, głównie z wojsk lądowych. Niemniej sprawa nieustannie wraca, a dowódcy kandydatów na komandosów od lat narzekają na drenowanie ich jednostek.

Armia liczy mniej więcej 90 tys. żołnierzy, więc trudno uwierzyć, że nie znajdzie się w szeregach garstki chętnych o odpowiednich predyspozycjach do służby w jednostkach specjalnych. Jeśli zaś tacy są, to jeszcze trudniej dać wiarę, że odchodząc, rozłożą na łopatki swoją dywizję czy spowodują upadek zdolności bojowej brygady.

Dla żołnierzy służących w „drugoligowych” jednostkach, przynajmniej dla ich części, przejście, przykładowo, do brygady aeromobilnej jest sukcesem i życiowym awansem. Nie dla wszystkich, gdyż można być naprawdę dumnym również ze służby w piechocie, niezależnie od tego, czy w wyposażeniu jednostki są BWP, czy rosomaki. Jednakże części młodych ludzi, tym, szukającym ciągle nowych wyzwań, z czasem zaczyna czegoś brakować. Chcą zatem skakać ze spadochronem i latać śmigłowcem! Z kolei temu, który się już nalatał i naskakał, śni się służba w szeregach specjalsów. Wydawać by się mogło, że w ten właśnie sposób powinna przebiegać naturalna ścieżka rozwoju.

Brygada czy batalion, rotując w ten sposób część żołnierzy z aspiracjami, mogłyby się chlubić ich awansami i szkolić następnych. W zawodowej armii jest to jedyny sposób na „odświeżanie krwi”. Boli, że trzeba wyszkolić następnych? Jednostka wojskowa, w czasie pokoju, jest przecież głównie pewnego rodzaju firmą szkoleniową! Oczywiście nie wszyscy „normalsi” chcą zostać operatorami GROM-u, część z nich rozwija się jako pancerniacy, saperzy czy szturmani. Niektórzy też przychodzą tam po prostu do roboty, a wszelką zmianę sytuacji uważaliby za zbędną komplikację.

Choćby z Księżyca

Wojska specjalne powinny mieć możliwość pozyskiwania kandydatów do służby z każdego możliwego źródła. Wynika to z charakteru formacji, z potrzeby wychodzenia w działaniach bojowych poza przyjęte w regularnych wojskach schematy. Dlatego również dobór ludzi nie jest werbowaniem żołnierzy na sztuki, lecz dobieraniem tych wyjątkowych. Specjalsi twierdzą przecież, że potrzebują „najlepszych z najlepszych”. Tak, bezsprzecznie, tylko należy sprecyzować, pod jakiem względem najlepszych.

Po uformowaniu Jednostki Wojskowej GROM, dokładnie w okresie, gdy już zaczęto o niej publicznie mówić i pisać, lansowano rozliczne cechy operatorów, oprócz przygotowania fizycznego – stabilność życiową i dojrzałość emocjonalną. Powstawał wzorzec, model człowieka, który już coś przeszedł, czegoś doświadczył. Powinien być bystry, rozsądny, dobrze kojarzący, czyli niegłupi, by na każdym etapie działania mógł błyskawicznie i samodzielnie podejmować decyzje. Przestrzegano jednakże przed typem filozofa i intelektualisty, indywidualisty i introwertyka. Bo działania specjalne to także gra zespołowa. Dlatego od początku, od pierwszych naborów do dziś, już w całych wojskach specjalnych kładzie się nacisk na testy psychologiczne.

Z tych wszystkich prób i badań oraz selekcji z pewnością nie wychodzi model „cięty z metra”. Operatorzy nigdy nie byli podobni jeden do drugiego. Ba, zdarzają się wśród nich indywidualności. Widać to często, gdy odchodzą do cywila i mogą się dość swobodnie „upublicznić”, pokazać z fantazją i odreagować lata służby w utajeniu.

Współpraca: Jarosław Rybak