Zwiadowcy z 25 Brygady Kawalerii Powietrznej uznali, że dobrym sposobem na odnalezienie się po misji afgańskiej jest mocne uderzenie szkoleniowe. Wyruszyli zatem w Karkonosze na wyprawę taktyczną.

Podczas ataku rebeliantów na bazę Ghazni zespół zwiadowców kawalerii powietrznej uniemożliwił uderzenie na bramę (więcej na temat ich akcji w „Polsce Zbrojnej” 3/2014). Do służby w XIII zmianie PKW Afganistan przygotowywali się długo i starannie. Opłacało się, bo w czasie decydującej akcji, w najtrudniejszym momencie zaprocentowały dziesiątki „dobówek”, zajęć prowadzonych „na maksa”, wynikających nie tylko z programu szkolenia, lecz także z inicjatywy członków zespołu.

Po powrocie do kraju nie chcieli przyjmować postawy weteranów, mających za sobą już wszystko, co może spotkać żołnierza. Szukali odpowiedzi na pytanie: co dalej? Jak działać, by po ulotnych chwilach satysfakcji nie pojawiły się marazm i nuda. Zaczęli zatem szukać nowych form szkolenia oraz uzupełniać luki w umiejętnościach. Wróciły kolejne „dobówki” spędzane w lesie… Wreszcie powstał projekt wyprawy w Karkonosze, mającej być przygotowaniem do prowadzenia działań rozpoznawczych w górach.

Najczarniejszy scenariusz

Rutynowe szkolenie górskie żołnierzy z jednostek nizinnych zazwyczaj sprowadza się do marszów kondycyjnych szlakami turystycznymi, z nauką podstaw wspinaczki skałkowej. Czasami pojawiają się elementy ratownictwa lub bytowania w naturze. Zajęcia zwiadowców miały jednak odbiegać od standardów. Gdy tylko kapitan Przemysław Wardowski, dowódca kompanii dowodzenia 7 Batalionu 25 Brygady Kawalerii Powietrznej, dostał „błogosławieństwo” przełożonych, wyruszył na rekonesans. W kompanii zaś rozpoczęły się przygotowania do niezwykłego przedsięwzięcia.

„Ciachu”, „Zabor” i „Biały” – żołnierze opowiadający tę historię chcą pozostać anonimowi – zaczęli od opracowania fabuły wyprawy, czyli tła taktycznego: „Mieliśmy prowadzić działania rozpoznawcze w sytuacji kryzysowej, wspierając Straż Graniczną. Zamierzaliśmy przemieszczać się marszem ubezpieczonym, patrolować trasę, a w kolejnym etapie wykonać rozpoznanie miejscowości”, opowiadają. „Najpierw należało więc wbić sobie do głowy, że nie jedziemy na wycieczkę turystyczno-krajoznawczą. Szykowaliśmy się jak na operację bojową. W pododdziale była udostępniona niezwykle długa lista niezbędnego wyposażenia, od bielizny po broń”.

„Zabor”, ratownik medyczny, szykował się ze szczególną starannością: „To nie jest tak, że biorę standardową torbę medyczną i już! Znacznie wcześniej zebrałem wiedzę o terenie, prognozach pogody i zasadach działania. W Afganistanie miałem głównie zajmować się udzielaniem pomocy po wybuchach, postrzałach czy wypadkach drogowych. Wiedziałem, że teraz w górach nikt do nas nie będzie strzelał, ale mogą być inne zdarzenia wymagające medycznego wsparcia czy prowadzenia akcji ratowniczej, takie jak różnego rodzaju urazy, wyziębienie organizmu, odwodnienie czy ukąszenie żmii. Ratownik jest w grupie tym, który w fazie przygotowań przerabia najczarniejsze scenariusze”.

Na złe i na dobre

Intensywnie padało, gdy po całonocnej jeździe wysiadali ze stara i honkera, którymi dotarli w Karkonosze. Pojazdy zostawili w Szklarskiej Porębie przy Skale Marianki. Rozkaz bojowy został postawiony przed wyjazdem, jeszcze w Tomaszowie Mazowieckim. Nie było czasu na żadne rozprostowywanie kości. Od razu uformowali szyk i ruszyli w góry.

Było ich siedemnaścioro. Dwunastu zwiadowców, w tym „Ciachu”, „Zabor”, „Biały”, „Szewcu”, „Derek”, żołnierze, którzy razem z kpt. Przemysławem Wardowskim brali udział we wspomnianej akcji afgańskiej. Dołączyła do nich czwórka saperów, wśród nich Karolina i „Pudzian”. Sformowali dwie sekcje zadaniowe dowodzone przez „Ciacha” i „Fokę” oraz działającą między nimi dowódczą, kpt. Wardowskiego.

Maszerując pod górę, prowadzili rozpoznanie przepustów, skrzyżowań dróg i ścieżek, rejonów, które uważali za niebezpieczne. Marszruta wiodła szlakiem od Szklarskiej Poręby do Karpacza. Na wysokości Szrenicy mieli przejść Halę pod Łabskim Szczytem, Łabski Szczyt, następnie Śnieżne Kotły, Szyszak, do schroniska Odrodzenie. Następnego dnia planowali dotrzeć do Strzechy Akademickiej. Zamierzali w ciągu dwóch dni pokonać, w połączeniu z działaniami, niemalże całe pasmo Karkonoszy.

Szli w deszczu pod górę. Dźwigali na sobie, oprócz broni i kamizelek, ponad 30 kg sprzętu. Po kilku godzinach przyszło ogromne zmęczenie, pojawiły się skurcze mięśni. W takim żmudnym marszu pokonywali 1–2 km/h. Nie było mowy o ustawieniu rytmu, bo co chwilę musieli się zatrzymywać, żeby rozpoznać skrzyżowanie ścieżek na szlaku, a później biegiem minąć kolejny odsłonięty odcinek, by jak najmniej być na widoku.

Dochodzili już do Śnieżnych Kotłów, gdy wokół rozszalało się piekło. Nastąpiło załamanie pogody. Do ulewnego deszczu dołączył grad, a gdy temperatura spadła poniżej zera, osiągający do 50 km/h wiatr uderzył w nich padającym niemal poziomo śniegiem. Nie mieli się gdzie schronić. Zdawali sobie sprawę z tego, że jeśli nie zaczną działać, za chwilę wszystko na nich zamarznie. Robiło się niebezpiecznie… I tak działania taktyczne zamieniły się w szkołę przetrwania. Gdy dowódca zarządził postój, bez komendy wiedzieli, że zostało parę chwil na to, by schować się za skałką, szybko przebrać, zdjąć z siebie mokrą, przepoconą bieliznę, włożyć wyciągniętą z folii ciepłą i suchą.

„Biały” zapewnia, że w takich sytuacjach nie można sobie odpuścić: „Każdy przestój na trasie to obowiązkowa przebieranka. Kiedy jesteś najbardziej zmęczony, wszystko cię wkurza. Ręce się trzęsą z zimna, a ty musisz pić i jeść, nie czekając na to, aż będziesz spragniony i głodny, bo taki sygnał w skrajnej sytuacji może przyjść za późno. A jak się nagle, na kolejnym podejściu »wyłączysz«, to nikt cię nie będzie niósł”.

Faktycznie nikogo się nie niesie w takiej sytuacji, ale w zespołach działa ustanowiona przez kapitana instytucja „body”, czyli partnera na złe i na dobre. Jeśli zatem komuś przydarzyłaby się kontuzja niewymagająca ewakuacji, jak hipotermia czy złamanie, zostałby na miejscu ze środkiem łączności, w towarzystwie przydzielonego wcześniej kolegi. Cała grupa nie schodziłaby na dół, nie wzywała wsparcia, bo patrol wykonuje zadanie bojowe. Ta dwójka skryłaby się i czekała, aż koledzy po przeprowadzeniu akcji po nich wrócą.

„Późnym wieczorem dotarliśmy do schroniska Odrodzenie”, wspomina „Ciachu”. „Byliśmy przygotowani na nocleg w górach, nawet przy takiej pogodzie. Chodziło jednak o to, żeby zjeść coś ciepłego i wypocząć, bo wtedy następnego dnia można sprawnie działać”.

Kapitan nie ukrywa, że stanęli wówczas przed trudnym wyborem: maksymalnie sprawdzić własną wytrzymałość czy odtworzyć zdolności bojowe, by następnego dnia kontynuować działania? Zdecydował się jednak na nocleg w schronisku: „W działaniach bojowych będziemy wykorzystywali każdą okazję, by poprawić swoją sytuację. Nie chciałem »dożynać« ludzi, by od pierwszego dnia kombinowali, jak przetrwać do końca, zamiast myśleć o robocie”.

Po całodziennych działaniach pokonali około 20 km. Z 700 m n.p.m. w Szklarskiej Porębie weszli na 1509 m. Średnia wyszła im około 2 km/h, ale podczas zajęć taktycznych taki przelicznik, szczególnie w górach, nie ma większego sensu. 

Szkice w 3D

Następny dzień rozpoczęli od treningu wspinaczkowego bez opuszczania budynku. Kapitan wykorzystał możliwość poćwiczenia z zespołem na sztucznej ściance w schronisku: „Poprzedniego dnia, dochodząc do Odrodzenia, mijaliśmy Kukułcze Skały, gdzie zaplanowałem przerywnik wspinaczkowy. Po deszczu było jednak mokro i ślisko, do tego dochodziło zmęczenie. Zrezygnowałem wówczas, ale tu nadrobiliśmy te zaległości”.

Po wspinaczce ponownie wyruszyli w góry. Na ostrym podejściu nogi natychmiast przypomniały sobie o wczorajszym wysiłku. Przez pierwszy kwadrans, dopóki żołnierze nie złapali rytmu, bolały i puchły. Źle się maszerowało, bo głazy na drodze były wielkie, niestabilne, a do tego mokre. Z ciężarem na plecach nie dało się lekko przeskoczyć z kamienia na kamień. Jeśli któryś z żołnierzy się poślizgnął, to razem z bagażem zwalał się na ziemię.

Gdy weszli wyżej, pojawiła się na dodatek mgła, co było złą przepowiednią przed oczekującym ich kolejnym zadaniem. Zrobiło się biało i nic nie było widać, więc skrócili odległości między sobą – szli jeden za drugim, niemal w zasięgu ręki. Kapitan zastanawiał się nawet, czy nie powiązać ludzi w zespołach liną. A kiedy już wychodzili na Kocioł Małego Stawu, jak na zawołanie pojawiło się słońce. Zachwyciły ich wspaniałe widoki, a znakomita przejrzystość powietrza sprzyjała sporządzaniu szkiców terenowych.

„Na grani pokazywałem zwiadowcom, jak dobrze widać wszystkie drogi – na Mały Staw, do schroniska Samotnia, dalej na Strzechę Akademicką, jeszcze dalej na Śnieżkę”, wspomina dowódca. „Fantastyczne miejsce do takiej roboty, więc kilka godzin spędziliśmy na rysowaniu”.

„Zabor” nie do końca podzielał entuzjazm dowódcy: „Mieliśmy przygotować szkic, policzyć azymuty i odległości. To było naprawdę żmudne zajęcie. Widok był jak z lotu ptaka, a raczej jak ze śmigłowca, w trzech wymiarach, czyli zupełnie inaczej niż na płaszczyźnie mazowieckiej”.

Rysowali góry, domy, najważniejsze obiekty tak, aby jak najwierniej oddawały rzeczywistość, żeby te szkice były przydatne na przykład przy naprowadzaniu lotnictwa czy ognia artylerii na konkretne obiekty. Wcześniej podpatrzyli, jak to robią Kanadyjczycy na kursie snajperskim w Toruniu. Teraz chcieli wypróbować tę metodę w górach. A więc najpierw robi się pomiar odległości na oko, później pomiar odległości ze wzorem polowym, i za pomocą laserowego przyrządu rozpoznawczego sprawdza się, czy się zgadzają. W sumie nawet nieźle im to wyszło.

„Biały” takie szkice sporządzał wcześniej w Afganistanie: „Było to bardzo trudne, bo na kartce formatu A4 trzeba wszystko oddać przestrzennie, jak w 3D. W Karkonoszach mieliśmy wspaniałą widoczność i niesamowity kąt obserwacji. Wykorzystywaliśmy przy tym nasze ciężkie dalmierze, które wtaszczyliśmy ze sobą na grań. Na szczęście sprzyjała nam pogoda”.

Jak tylko zwinęli kartki, nadciągnęły chmury i przyszło gradobicie. W czasie zejścia po wielkich śliskich kamieniach droga zrobiła się bardzo niebezpieczna. Na dole jednak czekało na nich schronisko. Tyle że dziewięciu ochotników zaraz poszło na patrol – z bronią, ale już bez plecaków – na Śnieżkę. No bo jak to, być tak blisko i nie wejść?

Zjazdy i wyciągi

Trzeciego dnia do ekipy dołączył „Goździor”, instruktor wspinaczki i ratownik z Grupy Jurajskiej GOPR. Kiedyś był zwiadowcą, ale odkąd awansował, jako kapral służy w szwadronie szturmowym. Razem z dowódcą, „Foką” i „Zaborem” stanowili wystarczający zespół instruktorski, by przygotować i poprowadzić na Krzywych Basztach szkolenie linowe – poręczowanie podejścia, wspinaczkę, zjazdy, w tym układy wyciągowe, pozwalające duży ładunek lub człowieka na noszach wtargać do góry albo zwieźć na dół.

„W skałkach zaczęliśmy od działania bez obciążenia, jedynie w mundurach”, opowiada kpt. Wardowski. „Później żołnierzom dołożyliśmy kamizelki taktyczne, a na koniec przygotowaliśmy przeprawę z całym sprzętem. Zjazd na »szybkiej ósemce« czy rolce był świetną zabawą, ale gdy trzeba było to zrobić z plecakiem ważącym ponad 30 kg, zaczęły się komplikacje. Należało pamiętać o włożeniu uprzęży piersiowej, o tym, żeby się za mocno nie wychylić, bo ciężar mógłby nas przerzucić głową w dół. Do tego trzeba było odpowiednio ułożyć broń, żeby nie przeszkadzała, a jednocześnie żeby można ją było szybko użyć. Ponadto nie mogliśmy zapominać o tym, że działamy w rejonie zajętym przez przeciwnika”.

Gdy zatem pierwszy żołnierz wspinał się „na lekko” i ciągnął za sobą linę, by założyć stanowisko, a na nim zamontować wyciąg do asekuracji ludzi czy transportu zasobników, inni musieli go ubezpieczać. Jak mówią zwiadowcy – „połapać sektory”, w których ktoś niespodziewanie może się pojawić. Banalne na pozór zadanie zrobiło się zatem złożone i trudne. Nie było tu „kibiców”, jak to się często zdarza, gdy jeden się wspina, a pięciu patrzy. W pewnym momencie okazało się, że jest tyle roboty, że zaczyna brakować ludzi. Jedni wciągali wzdłuż liny poręczowej lżejszy sprzęt, drudzy – skomplikowanym układem lin i bloczków, ten cięższy. Pozostali asekurowali kolegów i osłaniali miejsce akcji.

Kpt. Wardowski po tych zajęciach nie ukrywał satysfakcji: „Zacięcie do roboty przy linach i wyciągach szczególnie było widać u debiutantów, dla których skomplikowane układy linowe stanowiły nowość. Trudno zresztą się dziwić emocjom, gdy wszyscy patrzyli, jak ważąca niespełna 50 kg saperka Karolina z łatwością wciąga do góry jednocześnie trzy zasobniki, łącznie ważące ze 120 kg”.